Ali təhsil almış şəxslərin işsizlik problemi, bir çox ölkələrdə ciddi bir sosial-iqtisadi məsələ kimi qəbul edilir. Təhsilin səviyyəsi yüksəldikcə, insanlar iş bazarının yüksək tələblərinə uyğun gələn bilik və bacarıqlara sahib olmağı gözləyirlər. Lakin bəzi hallarda ali təhsil alan şəxslər iş tapa bilmirlər və ya sahələrinə uyğun iş tapmaqda çətinlik çəkirlər. Bunun əsas səbəbləri aşağıdakılar ola bilər:
- Əmək bazarının tələbləri ilə təhsilin uyğun gəlməməsi: Bir çox təhsil proqramı iş bazarının real tələblərini nəzərə almaya bilər, nəticədə ali təhsil alanlar praktik bacarıqlardan daha çox nəzəri biliklərə yiyələnirlər. Bu isə onları əmək bazarında rəqabətdə qabiliyyətsiz edir.
- İxtisas uyğunluğu: Ali təhsil almış şəxslərin sahələri ilə uyğun iş yerlərinin olmaması və ya məhdud sayda olması işsizlik səviyyəsinin artmasına səbəb ola bilər. Xüsusilə də müəyyən sahələr üzrə ixtisaslaşmış şəxslər regional və ya lokal bazarın tələblərinə uyğun iş tapa bilmirlər.
- Təcrübə tələbi: Əksər iş yerləri ali təhsil almış şəxslərdən təcrübə tələb edir. Ancaq yeni məzunlar kifayət qədər iş təcrübəsinə sahib olmadıqları üçün işə qəbul olunmaqda çətinlik çəkirlər.
- Texnologiya və avtomatlaşma: Müasir dövrdə texnologiyanın inkişafı bəzi işlərin avtomatlaşdırılmasına səbəb olur ki, bu da bəzi sahələrdə iş imkanlarını azaldır və rəqabəti gücləndirir.
- İqtisadi şərtlər: Ölkənin iqtisadi vəziyyəti və iş bazarının strukturu da işsizlik problemində əsas amillərdən biridir. İqtisadi böhran və ya durğunluq şəraitində yeni iş yerlərinin yaranması məhdudlaşır.
Bu problemlərin həlli üçün əmək bazarının tələblərinə uyğun təhsil sistemlərinin inkişafı, məzunlar üçün təcrübə proqramlarının artırılması və təhsil müəssisələri ilə işəgötürənlər arasında əlaqələrin gücləndirilməsi vacibdir.
Bəhman Hüseyn
