150 ball ilə ali məktəbə qəbul təhsil sistemində ciddi zəlzələ effektinə səbəb olur. Bu, təhsil keyfiyyətinə və tələbələrin peşəkar inkişafına mənfi təsir edən bir mexanizmdir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov bu vəziyyəti dəyərləndirərək qeyd edir ki, aşağı keçid balları təhsil sisteminin zəifliklərini daha da kəskin şəkildə üzə çıxarır.
Statistik göstəricilərə əsasən, 2023-cü ildə Azərbaycanın ali təhsil müəssisələrinə qəbul olan tələbələrin təxminən 12%-i 200 baldan aşağı nəticə göstərib. Bu, ali təhsilin hər kəs üçün əlçatanlığını artırsa da, keyfiyyət məsələsində ciddi suallar doğurur. Məsələn, 150 ballıq tələbələrin çoxu daha sonra akademik uğursuzluqla üzləşir və bu, universitetlərdə tələbələrin buraxılış dərəcəsini azaldır.
Kamran Əsədov vurğulayır ki, ali təhsil müəssisələrinə qəbul aşağı bal səviyyəsində baş verəndə, universitetlər tələbələrə əsas bilik və bacarıqları öyrətmək əvəzinə məktəb səviyyəsindəki boşluqları doldurmağa məcbur qalır. Bu da həm müəllimlərin, həm də tələbələrin vaxtını və resurslarını israf edir.
150 ballıq tələbələrin daha çox seçdiyi ixtisasların əksəriyyəti ya zəif iş perspektivlərinə malikdir, ya da əmək bazarının tələblərinə uyğun deyil. Məsələn, humanitar elmlərə qəbul olan tələbələrin 40%-dən çoxu iş tapmaqda çətinlik çəkir. Halbuki, texniki və peşə təhsilinə yönəlmiş daha strateji bir yanaşma həm tələbələr, həm də ölkə iqtisadiyyatı üçün daha faydalı ola bilər.
Təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi vacibdir:
- Keçid ballarının mərhələli şəkildə artırılması, lakin bu artımla yanaşı, tələbələrə məktəb səviyyəsində keyfiyyətli tədris mühitinin yaradılması;
- Peşə və texniki təhsilin cəlbediciliyinin artırılması üçün xüsusi təşviq mexanizmlərinin tətbiqi;
- Universitetlərdə ixtisaslaşmış hazırlıq kurslarının təşkili ilə məktəb və ali təhsil arasında boşluğun aradan qaldırılması.
Təhsil keyfiyyəti, qəbul olunan tələbələrin kəmiyyətindən daha önəmlidir. Bu zəlzələnin fəsadlarını aradan qaldırmaq üçün struktur islahatları və keyfiyyətli tədris mühiti qurulmalıdır ki, tələbələr yalnız universitet məzunu olmaqla kifayətlənməsin, həm də əmək bazarına hazır bilikli mütəxəssislər kimi yetişsin.
Bəhman Hüseynli
