Valideynlərin təhsilə marağının aşağı olması ölkəmizin təhsil sistemində ciddi problemlərdən biri kimi çıxış edir. Ailə mühiti uşağın ilk təhsil ocağıdır və burada qurulan təməllər məktəb təhsilinin keyfiyyətini birbaşa təsir edir. Valideynlər uşaqlarının təhsil prosesində iştirak etmədikdə, bu, şagirdlərin akademik və sosial inkişafına mənfi təsir göstərir. Təəssüf ki, son illərdə valideynlərin təhsilə marağının azaldığını göstərən çoxsaylı statistika və müşahidələr mövcuddur.

Azərbaycanda aparılan sorğulara görə valideynlərin təxminən 60%-i uşaqlarının məktəbdə əldə etdiyi nailiyyətlərlə maraqlanır, lakin yalnız 25%-i müəllimlərlə aktiv ünsiyyət saxlayır. Xüsusilə kənd məktəblərində bu göstərici daha aşağıdır. Məktəblərdə keçirilən valideyn iclaslarında iştirak faizi şəhərlərdə 50%-ə çatsa da, kənd yerlərində bu rəqəm 30%-i ötmür. Nəticədə valideynlər və məktəblər arasında əməkdaşlıq zəifləyir.

Bu problemin əsas səbəblərindən biri iqtisadi çətinliklərdir. Bir çox valideyn uzun iş saatlarına görə uşaqlarının təhsili ilə məşğul olmağa vaxt tapa bilmir. Digər bir səbəb isə maarifləndirmənin kifayət qədər aparılmamasıdır. Valideynlər arasında təhsilin uşaq gələcəyinə təsiri haqqında məlumatlılıq səviyyəsi aşağıdır. Bundan əlavə, bəzi valideynlər öz uşaqlarının təhsil prosesinə laqeyd yanaşaraq bütün məsuliyyəti müəllimlərin üzərinə qoyurlar.

Bu maraq çatışmazlığı təhsilin müxtəlif aspektlərinə təsir edir. Valideyn dəstəyindən məhrum olan şagirdlər arasında akademik nailiyyətlər daha zəif olur. Araşdırmalar göstərir ki, ailələrdən gələn psixoloji və intellektual dəstək şagirdlərin akademik nəticələrini təxminən 20-30% artırır. Əlavə olaraq, valideyn nəzarətinin zəif olması məktəblərdə davranış problemlərinin artmasına səbəb olur. Valideynlərinin diqqətindən məhrum olan şagirdlər arasında intizam pozuntuları daha çox müşahidə olunur.

Problemin həlli yolları mövcuddur. İlk növbədə, valideynlər arasında maarifləndirmə kampaniyaları təşkil edilməlidir. Valideynlərə təhsilin əhəmiyyəti, məktəblə əməkdaşlığın vacibliyi və övladlarının akademik uğurlarına təsiri barədə məlumatlar çatdırılmalıdır. Bundan əlavə, valideynlərin məktəb tədbirlərinə cəlb edilməsi üçün yeni, interaktiv formatlar yaradılmalıdır. Texnologiyanın inkişafı bu istiqamətdə böyük imkanlar təqdim edir. Onlayn valideyn iclasları, mobil tətbiqlər vasitəsilə məktəb yenilikləri ilə tanış olmaq imkanları yaradılmalıdır.

Azərbaycan təhsil sistemi valideynlərin fəal iştirakı olmadan yüksəlməkdə çətinlik çəkəcək. Valideynlər təhsilin yalnız məktəb divarları arasında baş vermədiyini anlamalıdırlar. Məktəb, ailə və cəmiyyət arasında körpü qurmaq ölkənin təhsil gələcəyinə qoyulan ən böyük sərmayədir. Bu məsələ diqqət mərkəzində saxlanılmalı və sistematik həll yolları tətbiq edilməlidir.

Bəhman Hüseynli