Nadir İsrafilov: “Şagirdlərə, tələbələrə dinlər haqqında məlumat vermək lazımdır, ancaq bunun “Din” fənni olması lazım deyil”

Asif Cahangirov: “Din fənni kimi deyil, məktəblərdə İslam əxlaqının tədris olunduğu Türkiyə modelinə üstünlük verirəm”

Uzun illərdir ki, məktəblərdə din tədrisinin mümkünlüyü məsələsi cəmiyyətdə qızğın müzakirələrə səbəb olur. Zaman-zaman unudulur, amma sonra yenidən gündəmdə görünür. Ötən həftə bu məsələ yenidən Milli Məclisdə qaldırıldı. Deputat Etibar Əliyev belə bir ehtimalın müzakirə edildiyini söylədi. Məktəblərdə dinin fakültətiv qaydada tədris olunduğu Böyük Britaniyanın və belə bir tədrisin aparıldığı Finlandiyanın nümunəsini gətirdi.

Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda bu sahədə problemlər mövcuddur və bölgələrdə erkən nikahlar və uşaqların məktəblərdən çıxarılması dinlə əlaqələndirilir. Deputat ki, heç bir şey edilməzsə, gənclərdə dinlə bağlı yanlış fikirlər formalaşdırılacaq.

Cəmiyyətdə bu mövzuda birmənalı fikir yoxdur, kimsə belə bir mövzunun tərəfdarıdır, kimsə qəti şəkildə bunun əleyhinədir. Tərəfdarlar inanırlar ki, dinlə bağlı düzgün məlumat məktəblilərin dini radikalizm yoluna girməməsinə, məzhəbçi olmasına imkan verməz. Rəqiblər isə müxtəlif səbəblərini izah edirlər.

Bunlardan biri də ölkəmizdə tələbələrin onsuz da yüklənmiş bir proqramla təhsil aldıqları və ehtiyac duymayacaqları daha bir mövzunun artırılmasına ehtiyac olmadığı haqda yanaşmadır. Məktəblilərin bir çox valideynləri qeyd edirlər ki, din dərsindənsə, ilk növbədə riyaziyyat, fizika, xarici dil və s. kimi vacib fənlərin tədrisinin keyfiyyətini artırmaq lazımdır. Etirazçılar, həmçinin Azərbaycanın dinin dövlətdən ayrıldığı dünyəvi bir ölkə olduğunu söyləyirlər.

AYNA məktəblərdə dini fənnin tədris edilməsi təşəbbüsü barədə təhsil ekspertlər ilə həmsöhbət olub.

Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şura sədrinin müavini Nadir İsrafilov hesab edir ki, bu cür söhbətlər illərdir uzanır və nəhayət, bu barədə bir qərar vermək və məsələyə son qoymaq lazımdır: “Bu mövzuda cəmiyyətdə birmənalı fikir yoxdur. Şəxsi fikrimə gəlincə, məktəblilərin dinlərin əsaslarını bilmələrinin lazım olduğuna inanıram və bu, yeri gəlmişkən, İmmanuel Kantın pedaqoji traktatında da qeyd olunur. Ancaq heç bir dini vurğulamaq deyil, bütün dünya dinlərindən dərs vermək lazımdır, çünki Azərbaycan çoxkonfessiyalı və çoxmədəniyyətli bir dövlətdir. Bu, nəzərə alınmalıdır”.

“Artıq tələbələr “Dünya bilgisi” mövzusu çərçivəsində dünya dinləri haqqında müəyyən məlumatlar alırlar və nazirliyin bu mövzuda mövqeyi vaxtında səsləndirildi və ondan ibarətdir ki, ayrıca bir fənnə ehtiyac yoxdur. Ölkəmizdə din dövlətdən ayrıdır və bu, Konstitusiyada təsbit edilib, buna görə dinin tədrisi bir çox suallar doğururdu. Ancaq fikrimcə, ya “Dünya bilgisi” çərçivəsində daha çox məlumat vermək, ya da yeni bir fənn çərçivəsində tələbələrə dinlər haqqında məlumat vermək lazımdır. Ancaq bunun “Din” fənni olması lazım deyil. Buna, məsələn, “Dünya dinlərinin əsasları və etikası” adı verilə bilər”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Ekspert düşünür ki, belə bir fənn dinlər haqqında məlumat verməklə yanaşı, müasir dünyada zəruri olan ümumbəşəri, əxlaqi dəyərləri öyrədəcək və aşılayacaq. Kim belə bir fənni tədris edə bilər? Müsahibimizin qənaətincə, əvvəllər bu, problem ola bilərdi, amma: “İlahiyyat İnstitutunun yaradılması ilə kadr məsələsi artıq problem deyil. İnstitut əməkdaşları müvafiq dərsliklər hazırlaya bilərlər”.

“İlahiyyat dinin elmi təməlidir. Ancaq təbii ki, yeni bir fənn tətdiq etməzdən əvvəl ictimai rəyi və ekspert cəmiyyətinin rəyini öyrənmək lazımdır. Yaxşı olardı ki, bu məsələ daha tez-tez mediada işıqlandırılsın ki, bu mövzuda fərqli fikirləri eşidə və oxuya biləsən”, - deyə İsrafilov bildirib.

Əməkdar müəllimi Asif Cahangirov da AYNA-ya açıqlamasında xatırladıb ki, bu məsələ ilk dəfə müzakirə olunmur və son da olmayacaq: “Azərbaycan dünyəvi bir ölkədir, buna görə təhsil haqqında ilk qanun hazırlandığı zaman və daha sonralar da bu məqam mütləq nəzərə alınırdı. Məktəblərimizdə dini təhsil kimi bir şey yoxdur. Din fənni kimi deyil, məktəblərdə İslam əxlaqının tədris olunduğu Türkiyə modelinə üstünlük verirəm”.

“Əlbəttə ki, bütün dünya dinləri yaxşılıq və əxlaq fikirlərini aşılayır. Dinin tarixini, ümumbəşəri dəyərləri müqəddəs kitablar əsasında öyrənmək başqa, dini öyrənmək başqa bir şeydir. Bu cür biliklər yalnız tələbələrə fayda gətirəcək”, - deyə o vurğulayıb.

Cahangirovun sözlərinə görə, bəziləri belə bir mövzunun dini sferanın nümayəndələri tərəfindən tədris olunmalı olduğuna inanır: “Lakin belə bir qərar istənilən nəticəni verə bilməz. Bu proses təlim-təhsil sahəsindəki işçilər, yəni müəllim ixtisasına sahib olanlar tərəfindən həyata keçirilməlidir. Müvafiq hazırlığı olan müəllimlər olmalıdırlar”.

Müəllif: Elya Belskaya