Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin tərkibində mayeləşdirilmiş karbohidrogenlər olan məişət cihazlarının uşaqlara satışını qadağan edən qanunu imzalaması cəmiyyət tərəfindən geniş müzakirə olunur. Bu addım təhlükəsizlik və sağlamlıq məsələlərində dövlətin məsuliyyətini göstərir. Azərbaycanda da belə bir təşəbbüsün tətbiqi mümkündürmü? Təhsil eksperti Kamran Əsədov bu mövzunu ətraflı təhlil edir.

Kamran Əsədovun fikrincə, Rusiya hökumətinin bu qanunu təhlükəsizliyə yönəlmiş ciddi bir addımdır:
"Mayeləşdirilmiş karbohidrogenlər, xüsusən də məişət cihazlarında istifadə olunan qazlar uşaqlar üçün ciddi təhlükələr yarada bilər. Bu maddələr bəzən kimyəvi olaraq zərərli təsir göstərir, hətta partlayış və yanğın riski yarada bilər. Qanunun əsas məqsədi uşaqları təhlükəli cihazlarla təmasdan qorumaqdır."

Ekspert əlavə edir ki, Rusiya kimi ölkələrdə uşaqların təhlükəsizliyinə yönəlmiş qanunlar tez-tez qəbul edilir:
“Bu cür qanunvericilik addımları yalnız təhlükəsizlik məsələləri ilə məhdudlaşmır. Onlar həmçinin uşaqlarda düzgün davranış vərdişlərinin formalaşdırılmasına xidmət edir.”

Azərbaycanda uşaqların təhlükəsizliyi ilə bağlı müəyyən qanunvericilik aktları mövcuddur. Məsələn, "Uşaqların sağlamlığının qorunması haqqında" qanun, müəyyən məhsul və xidmətlərin uşaqlara satışını məhdudlaşdırır. Lakin Kamran Əsədov qeyd edir ki, mövcud qanunvericilik tərkibində kimyəvi maddələr olan cihazlara toxunmur:
“Azərbaycanda məişət cihazlarının uşaqlara satışını qadağan edən xüsusi bir qanun yoxdur. Bu isə müəyyən boşluqlar yaradır. Misal üçün, bəzi kimyəvi maddələrin və təhlükəli avadanlıqların uşaqların əlinə keçməsi ciddi fəsadlarla nəticələnə bilər. Buna görə də, bu sahədə qanunvericiliyin yenidən nəzərdən keçirilməsinə ehtiyac var.”

Kamran Əsədov qeyd edir ki, Azərbaycanda belə bir qanunun qəbul edilməsi aşağıdakı faydaları təmin edə bilər:

1. Uşaqların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi:
   "Məişət cihazlarının, xüsusilə qaz balonlarının və digər kimyəvi tərkibli maddələrin uşaqların əlinə keçməsi yanğın, zəhərlənmə və partlayış risklərini artırır. Belə bir qadağa uşaqların həyatını və sağlamlığını qorumaq baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır."
2. Ailə məsuliyyətinin artırılması:
   "Valideynlər və ailələr uşaqlara daha çox nəzarət etməli olduqlarını anlayacaqlar. Bu, uşaqların daha təhlükəsiz mühitdə böyüməsinə şərait yarada bilər."
3. Maarifləndirmə:
   “Belə bir qanunun qəbul edilməsi ilə cəmiyyətə təhlükəsizlik məsələləri barədə mesaj verilmiş olar. Uşaqların tərbiyəsində təhlükəsizlik mədəniyyəti formalaşar.”

Kamran Əsədov bildirir ki, bir çox ölkələrdə uşaqların təhlükəsizliyinə yönəlmiş qanunvericilik ciddi şəkildə tətbiq olunur:
"ABŞ-da uşaqlar üçün təhlükəli məhsulların satışı və istifadəsi ilə bağlı ciddi məhdudiyyətlər mövcuddur. Məsələn, ABŞ istehlakçı təhlükəsizliyi qanunu uşaqların əlinə keçə biləcək təhlükəli məhsulları qadağan edir. Avropa ölkələrində də bu istiqamətdə sərt qaydalar mövcuddur."

Sinqapur kimi qabaqcıl ölkələrdə təhlükəli maddələrin satışı yalnız xüsusi lisenziyası olan müəssisələrə icazə verilir və bu müəssisələr uşaqlara heç bir halda məhsul satmır.

Ekspertin fikrincə, Azərbaycanda bu istiqamətdə bir neçə vacib addım atılmalıdır:

1. Qanunvericilikdə dəyişikliklər:
   "Azərbaycanda tərkibində təhlükəli kimyəvi maddələr olan məişət cihazlarının satışını tənzimləyən qanunlar qəbul edilməlidir. Bu qanun uşaqların təhlükəsizliyini prioritetə çevirməli və onların əlinə keçə biləcək məhsullara ciddi məhdudiyyətlər qoymalıdır."
2. Maarifləndirmə kampaniyaları:
   "Valideynlər və məktəblər arasında təhlükəsizlik maarifləndirilməsi gücləndirilməlidir. Uşaqlara təhlükəli cihaz və maddələrdən uzaq durmağın əhəmiyyəti izah edilməlidir."
3. Nəzarət mexanizmləri:
   “Belə qanunların tətbiqi üçün nəzarət mexanizmləri hazırlanmalıdır. Məsələn, mağazalar və distribyutorlar məhsulların satışında yaş məhdudiyyətlərini nəzərə almalıdır.”

Kamran Əsədov sonda vurğulayır ki, Azərbaycanda uşaqların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün qanunvericilik və maarifləndirmə tədbirləri bir-birini tamamlamalıdır:
"Rusiya hökumətinin bu addımı Azərbaycan üçün də nümunə ola bilər. Uşaqların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün biz qanunvericiliyi təkmilləşdirməli və təhlükəsizlik mədəniyyətini inkişaf etdirməliyik. Bu, yalnız uşaqların deyil, ümumilikdə cəmiyyətin rifahına xidmət edəcək."

Bəhman Hüseynli