Son günlər cəmiyyəti sarsıdan bir hadisə ilə üzləşdik. Gənc bir məktəbli, həyatının ən parlaq çağında, cinsi zorakılığa məruz qaldığı üçün özünü tənhalığa, sonda isə intihara sürüklədi. Bu faciə yalnız bir ailənin deyil, bütöv bir sistemin acizliyini, cəmiyyətin uşaqların dərdinə göz yummasını, ən əsası, susqunluğun ölümcül nəticələrini açıq şəkildə göstərir.
Biz harada səhv edirik? Niyə uşaqlar öz dərdlərini paylaşmağa, kömək istəməyə cəsarət etmirlər? Niyə məktəb, ailə, dostlar və ən vacibi, cəmiyyət olaraq onlara dayaq olmaq yerinə onların susqunluq divarları arasında boğulmasına yol veririk? Bu sualların cavabı nə qədər acıdırsa, həmin cavablardan çıxaracağımız nəticələr bir o qədər vacibdir.
Cinsi zorakılıq, qurbanın ruhunda sağalmaz yaralar açan və onu ömür boyu təqib edən bir travmadır. Lakin bu, yalnız qurbanın şəxsi problemi deyil; bu, cəmiyyətin susqunluğu ilə qidalanan, bəzən də laqeydliklə dəstəklənən bir bəladır. Məktəblərdə və ailələrdə bu cür halları aşkar etmək üçün mexanizmlərin olmaması uşaqları köməksiz buraxır. Uşaq bu yükü daşıya bilmədikdə, qurtuluşu yalnız intiharda görür.
Məktəblər təkcə akademik biliklərin verildiyi yer deyil, eyni zamanda uşaqların təhlükəsizliyinin təmin olunduğu, emosional dayaq gördükləri bir mühit olmalıdır. Lakin bugünkü reallıq çox fərqlidir. Şagirdlər məktəbdə zorakılığa məruz qalanda, məktəb rəhbərliyinin reaksiya verməməsi və ya bunun üzərindən səthi keçməsi problemi daha da dərinləşdirir. Psixoloq ştatlarının azlığı və ya qeyri-peşəkar olması, uşaqların hisslərini və problemlərini ifadə edə biləcəkləri bir mühitin olmaması onların susqunluğa sürüklənməsinə səbəb olur.
Bu kimi hallarda valideynlərin də rolu çox böyükdür. Uşaq valideyninə güvənmədikdə, ona öz dərdlərini deyə bilmədikdə, həmin uşaq üçün tənhalıq bir normaya çevrilir. Təəssüf ki, ənənəvi ailə münasibətlərində uşaqlar tez-tez “sus, bu barədə danışma”, “ayıbdır, biabır olarıq” kimi yanaşmalarla qarşılaşır. Bu yanaşma uşağın həyatına son qoyan bir prosesin başlanğıcı ola bilər.
Bu hadisə yalnız bir məktəbli və ya bir ailənin faciəsi deyil. Bu, cəmiyyət olaraq susqun qalmağımızın, zorakılığa qarşı barışmaz mövqe sərgiləmədiyimizin nəticəsidir. Biz zorakılığa məruz qalanları müdafiə etmək əvəzinə, bəzən onların günahlandırılmasına da yol veririk. Belə halların qarşısını almaq üçün yalnız qanunların sərtləşdirilməsi kifayət deyil; cəmiyyət olaraq düşüncə tərzimizi dəyişməliyik.
Bu cür faciələrin təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün sistemli və davamlı işlər görmək zəruridir:
Bir məktəblinin cinsi zorakılığa məruz qalması və intiharı təkcə bir həyatın yox olması deyil, eyni zamanda bir cəmiyyətin susqunluqla boynuna götürdüyü günahın göstəricisidir. Uşaqların həyatı yalnız onların öz məsuliyyəti deyil; bu məsuliyyət hər birimizindir. Hər uşaq təhlükəsiz, sevgi dolu bir mühitdə böyüməyə haqqı çatır. Əgər bu haqqı təmin edə bilmiriksə, cəmiyyət olaraq inkişafdan danışmağa heç bir haqqımız yoxdur.
Kamran Əsədov
Təhsil eksperti