İqlim dəyişikliyi bu gün cəmiyyətlər və ekosistemlər üçün ən böyük təhlükələrdən biri kimi qəbul edilir. İstixana qazlarının artan emissiyaları, buzlaqların əriməsi, dəniz səviyyələrinin yüksəlməsi və quraqlıq kimi hallar yalnız ekosistemlərə deyil, eyni zamanda qlobal iqtisadiyyata, insanların sağlamlığına və ümumən cəmiyyətə də mənfi təsir göstərir. Bu şəraitdə təhsil sisteminin üzərinə düşən böyük bir vəzifə var: şagirdlərə və gənc nəslə iqlim dəyişikliyini anlamağa və ona qarşı tədbirlər görməyə yönəlmiş maarifləndirmə təlimləri keçmək. Təhsildə iqlim dəyişikliyi üzrə maarifləndirmənin düzgün metodlarla tətbiqi gənc nəsli daha məlumatlı və məsuliyyətli vətəndaşlar kimi yetişdirə bilər.
İqlim dəyişikliyinə dair təhsil, sadəcə elmi məlumatların ötürülməsi deyil, eyni zamanda ekoloji etikaya və vətəndaş məsuliyyətinə yönəlmiş geniş bir prosesdir. Şagirdlərə iqlim dəyişikliyinin səbəbləri və nəticələri haqqında məlumat verməklə yanaşı, həm də onların bu problemi şəxsi və cəmiyyət səviyyəsində necə həll edə biləcəklərini öyrətmək çox vacibdir. Belə təlim proqramları, fərdlərin ekoloji şüurunu artıraraq iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə sahəsində real tədbirlər görmələrinə yol açır.
İqlim dəyişikliyi mövzusunda layihə əsaslı öyrənmə üsulları vasitəsilə şagirdlər problemləri praktiki yanaşmalarla öyrənə bilərlər. Məsələn, "karbon izi"ni hesablayan və ya məktəbdə "enerji effektivliyi" təşəbbüsləri aparan layihələr təşkil edilə bilər. Bu kimi layihələr şagirdləri təcrübədən keçməyə və real həyat problemlərinə yaradıcı həllər axtarmağa təşviq edir.
Ekoloji məsələləri daha yaxından anlamaq üçün məktəb şagirdlərini meşələrə, milli parklara, çay kənarlarına və ya təbiət qoruqlarına ekskursiyalara aparmaq əhəmiyyətlidir. Bu ekskursiyalar şagirdlərin təbiəti birbaşa müşahidə etmələrinə və ətraf mühitə təsirləri daha dərindən anlamalarına kömək edir. Həmçinin, real şəraitdə iqlim dəyişikliyinin təbiətə vurduğu təsirləri görmək, şagirdlərdə məsuliyyət hissini gücləndirir.
Rəqəmsal resurslar və interaktiv tədris materialları vasitəsilə iqlim dəyişikliyi mövzusunu izah etmək şagirdlərin marağını artırır. İnteraktiv xəritələr, qısa filmlər, sənədli videolar, qrafiklər və rəqəmsal oyunlar bu mövzunun əhatəli şəkildə öyrənilməsinə imkan yaradır. Məsələn, müəyyən bir ərazidə suyun səviyyəsinin yüksəlməsini göstərən animasiyalar, mövzunu daha əlçatan edir.
Şagirdlərin öz məktəb icmasında və ya yaşadıqları ərazidə ekoloji layihələrdə iştirak etməsi onların ətraf mühitə bağlılığını artırır. Məsələn, ağac əkmək kampaniyaları, tullantıların düzgün idarə edilməsi, plastik istifadəsinin azaldılması layihələri kimi fəaliyyətlər icra oluna bilər. Bu fəaliyyətlər, şagirdləri iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə sahəsində daha çox motivasiya edir və onları sosial məsuliyyət sahibi kimi yetişdirir.
Təhsil proqramına iqlim dəyişikliyinin nəticələrini göstərən simulyasiyalar əlavə edilməsi şagirdlərə gələcək ssenarilər haqqında ətraflı məlumat verir. İqlim modelləşdirmə vasitələri ilə gələcək illərdə hansı ekoloji dəyişikliklərin baş verə biləcəyini görən şagirdlər, bu problemlərə qarşı hansı tədbirlərin alınması lazım olduğunu dərk edirlər. Bu yanaşma, həmçinin elmi analiz bacarıqlarının inkişafına da kömək edir.
Müəllimlərin iqlim dəyişikliyi üzrə müasir bilik və bacarıqlarla təmin olunması vacibdir. Bu mövzuda seminar və təlim proqramları təşkil edərək müəllimlərin biliklərinin yenilənməsi təmin edilə bilər. Müəllimlərin məlumatlı olması şagirdlərə ən son məlumatları çatdırmağa və onları bu sahədə daha maraqlı təlimlər keçməyə imkan verir.
Şagirdləri iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparan ekspertlərlə tanış etmək onların mövzuya bağlılığını artırır. Məsələn, ekoloqlar, aktivistlər və ətraf mühit üzrə mütəxəssislər ilə görüşlər təşkil edilməsi, şagirdlərdə maraq oyadaraq gələcəkdə bu sahəyə töhfə verməyə həvəs yarada bilər.
İqlim dəyişikliyinə dair maarifləndirici təhsil proqramları şagirdlərdə yalnız elmi biliklərin deyil, həm də dəyər və məsuliyyət hissinin formalaşmasına kömək edir. Şagirdlər ətraf mühitə daha həssas yanaşır, onlarda ekoloji şüur artır və fərdi olaraq ekoloji izlərini azaltmağa yönəlirlər. Bundan əlavə, bu təlimlər gənc nəsli ətraf mühit və iqlim dəyişikliyi sahəsində çalışan peşələrə hazırlamaq üçün əvəzsiz imkanlar yaradır
İqlim dəyişikliyi bu gün təxirə salınması mümkün olmayan qlobal bir problemdir və onun həlli yalnız texnoloji və elmi cəhətdən deyil, həm də təhsil və maarifləndirmə vasitəsilə mümkündür. Təhsildə iqlim dəyişikliyi mövzusunda əhatəli və maraq oyadıcı maarifləndirmə proqramlarının tətbiqi, gənc nəslin daha məlumatlı və şüurlu olmasına yol açır. Bu yanaşma isə gələcək nəsilləri təbiəti qoruyan və iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə aparan məsuliyyətli vətəndaşlar kimi yetişdirir.
Bəhman Hüseynli