Sosial media gənclərin həyatında əhəmiyyətli bir yer tutur və hər gün onlarla ünsiyyət, məlumat əldə etmə, təhsil mənbələrinə çıxış və yaradıcılıqlarını ifadə etmək üçün istifadə edilir. Gənclərin gündəlik fəaliyyətlərinin böyük bir hissəsini əhatə edən sosial media platformaları, təhsil sahəsində də yeni imkanlar və unikal üsullar təqdim edir. Bununla belə, sosial medianın təhsildə istifadəsi ilə bağlı bəzi risklər və çağırışlar da mövcuddur. Bu məqalədə, sosial medianın gənclərin təhsilinə təsiri, təhsilin inkişafında oynadığı rol və bu sahədə yaranan problemlərdən bəhs ediləcəkdir.
Sosial media müxtəlif məlumat və resurslara sürətli və asan çıxış təmin edərək təhsilin əhatə dairəsini genişləndirir. Bu platformalar vasitəsilə gənclər öz maraqlarına uyğun dərsliklər, elmi məqalələr, tədris videoları və başqa təhsil məzmunları ilə tanış ola bilirlər. Eyni zamanda, müəllimlər və təhsil müəssisələri sosial mediadan istifadə edərək dərs materiallarını paylaşır, şagirdlərlə birbaşa ünsiyyət qurur və interaktiv müzakirələr təşkil edirlər. Beləliklə, sosial media tədris prosesinin yeni texnologiyalarla zənginləşdirilməsinə imkan yaradır və gənclərin təhsilə inteqrasiyasını gücləndirir.
İnteraktiv öyrənmə imkanları: Sosial media gənclərə yalnız passiv bilik əldə etmə üsullarını deyil, həm də fəal şəkildə öyrənmə və müzakirə etmək imkanı yaradır. Sosial platformalar vasitəsilə müxtəlif mövzularda diskussiyalar, qrup işləri və birgə layihələr təşkil edilir. Bu proseslərdə iştirak edən gənclər yalnız biliklərini artırmır, həm də tənqidi düşünmə, problem həll etmə və kommunikasiya bacarıqlarını inkişaf etdirirlər.
Geniş əhatə və sürətli məlumat çatdırma: Sosial media platformaları istənilən məlumatın çox sürətli şəkildə geniş auditoriyaya çatdırılmasına şərait yaradır. Bu xüsusilə təhsildə yeniliklər, karyera imkanları və təhsil proqramları barədə məlumatlandırma prosesində əhəmiyyətlidir. Sosial mediada yayılan məlumatlar vasitəsilə gənclər xarici təhsil proqramları, müxtəlif təqaüd imkanları və seminarlarla tanış olur, təhsildə daha çox şans əldə edirlər.
Yaradıcılıq və özünü ifadə: Sosial media gənclərə öz yaradıcılıqlarını sərbəst şəkildə ifadə etməyə və müxtəlif sahələrdə təcrübə qazanmağa imkan verir. Məsələn, fotoqrafiya, qrafik dizayn, video redaktə və yazıçılıq kimi sahələrdə özlərini inkişaf etdirən gənclər, bacarıqlarını sosial mediyada nümayiş etdirərək auditoriya toplaya və rəqəmsal dünyada təcrübə qazana bilirlər. Bu, həm təhsilə maraq oyadır, həm də fərdi bacarıqları artırır.
Sosial medianın təhsildə istifadəsi bəzi çətinliklərlə də müşayiət olunur. Hər şeydən əvvəl, bu platformalar gənclər üçün diqqət yayındırıcı təsir göstərə bilər, həddindən artıq istifadəsi isə sağlamlıq problemlərinə və zaman itkisinə səbəb ola bilər.
Diqqət yayındırılması: Sosial media əyləncə, xəbər və fərqli məzmunlarla doludur, bu da gənclərin diqqətini asanlıqla yayındırır. Tədqiqatlar göstərir ki, dərs və öyrənmə prosesində sosial medianın həddindən artıq istifadəsi gənclərin diqqətini dərslərə tam cəmləməsinə mane olur. Bu problemin həlli üçün təhsil müəssisələri gəncləri sosial medianın səmərəli istifadəsi ilə bağlı maarifləndirməli və balanslaşdırılmış öyrənmə mühiti yaratmağa çalışmalıdırlar.
Sosial təzyiq və psixoloji problemlər: Sosial mediada başqalarının uğurları və təcrübələri ilə müqayisə, bəzi gənclərdə özünə inamsızlıq və narazılıq hissi yarada bilər. Gənclər sosial mediada başqalarının dərslərdə əldə etdiyi uğurları və fərqli bacarıqlarını görərək özlərini qiymətləndirir, bu isə özlərinə qarşı mənfi münasibətə səbəb ola bilər. Bu halda, təhsil müəssisələri və valideynlər gəncləri öz inkişaf prosesini dəyərləndirməyə təşviq etməli və sosial media təzyiqindən uzaq durmağa yönləndirməlidirlər.
Məlumatın etibarlılığı problemi: Sosial mediada yayılan hər məlumat həqiqətə uyğun olmaya bilər. Təhsillə bağlı məlumatlar, elmi məqalələr və ya təhsil məzmunlarının etibarlılığını yoxlamadan qəbul etmək gəncləri yanlış bilgiləndirə bilər. Buna görə də, təhsil müəssisələri gənclərə məlumatın etibarlılığını yoxlama bacarıqlarını öyrətməli və rəqəmsal savadlılığı təşviq etməlidir. Bu, onların yalnız dəqiq və etibarlı mənbələrdən məlumat əldə etməsinə şərait yaradar.
Sosial medianın təhsildə effektiv istifadəsi üçün bəzi strateji yanaşmalar tətbiq edilə bilər. Buraya sosial media vasitəsilə dərslərin interaktiv və maraqlı şəkildə çatdırılması, şagirdlərin öyrənmə təcrübələrini paylaşmaları və təhsil prosesinə motivasiya artıran məzmunların yaradılması daxildir.
Virtual tədris qrupları: Müəllimlər və şagirdlər virtual dərs qrupları yaradaraq öyrənmə prosesini daha interaktiv və maraqlı edə bilərlər. Bu qruplarda dərslə bağlı suallar vermək, layihələr paylaşmaq və müzakirələr aparmaq mümkündür. Bu, şagirdlərin öyrəndiklərini daha yaxşı yadda saxlamalarına və həmçinin dərs materiallarını dostları ilə müzakirə etməklə daha dərindən başa düşmələrinə imkan yaradır.
Öyrənmə məzmunlarının çeşidliliyi: Sosial media platformalarında interaktiv dərs videoları, tədris oyunları, viktorinalar və tədrisə dair məlumatlandırıcı məzmunların paylaşılması təhsilin cəlbediciliyini artırır. Bu cür məzmunlarla tanış olmaq gənclərin öyrənmə prosesinə maraq göstərməsinə və aktiv iştirak etməsinə kömək edir.
Rəqəmsal savadlılıq və kritika bacarıqlarının inkişafı: Sosial media məkanında gənclərə rəqəmsal savadlılıq və kritik düşünmə bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün dəstək verilməlidir. Bu bacarıqlar gənclərə sosial mediada qarşılaşdıqları məlumatı obyektiv qiymətləndirmək və faydalı məlumatları seçmək imkanı verir. Təhsil müəssisələri bu prosesdə gəncləri məlumatları təhlil etməyə, mənbələri yoxlamağa və şüurlu şəkildə qərar qəbul etməyə təşviq etməlidir.
Sosial media gənclərin təhsil prosesində əhəmiyyətli rol oynayır və onlara öz biliklərini genişləndirmək, ünsiyyət qurmaq və müxtəlif təhsil məzmunlarına çıxış imkanı verir. Lakin sosial medianın effektiv və məqsədyönlü istifadəsi üçün balansın qorunması, diqqət yayındırıcı təsirlərin azaldılması və kritik düşünmə bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi vacibdir. Müəllimlər, valideynlər və təhsil qurumları birgə çalışaraq, sosial medianın təhsildə müsbət rol oynamasını təmin edə bilər və gənclərin bu rəqəmsal vasitələrdən düzgün istifadə etməsinə şərait yarada bilərlər. Beləliklə, sosial media vasitəsilə gənclərin təhsilinə dəstək verən balanslı bir öyrənmə mühiti formalaşdırıla bilər.
Bəhman Hüseynli