Müasir təhsil sistemi cəmiyyətin dəyişən tələblərinə və əmək bazarının ehtiyaclarına cavab vermək üçün davamlı yenilənməlidir. Lakin, tədris planlarının çox vaxt nəzəri biliklərə fokuslanması və praktiki işlərin azlığı təhsil prosesində balanssızlıq yaradır. Bu, şagirdlərin məzun olduqdan sonra real həyatda və iş dünyasında qarşılaşa biləcəkləri problemləri həll etməkdə çətinlik çəkmələrinə səbəb ola bilər.

Nəzəri təhsil: Güclü yanlar və məhdudiyyətlər

Nəzəri biliklərin öyrədilməsi, şagirdlərə mövzu ilə bağlı əsas anlayış və konsepsiyaları mənimsəməyə kömək edir. Bu, xüsusilə də fundamental elmlər və akademik tədqiqatlar üçün əhəmiyyətlidir. Lakin nəzəriyyə, real problemlərin həlli üçün lazım olan təcrübə və bacarıqları qazandırmadıqda, onun təsiri məhdudlaşır. Bu səbəbdən, şagirdlərin yalnız testlər və imtahanlar üçün məlumat öyrənməsi onların təhsilin məqsədlərinə çatmasını çətinləşdirir.

Nəzəri biliklərə əsaslanan tədris planları şagirdlərdə "kitab öyrənən" yanaşmasını təşviq edir. Nəticədə, məzunlar iş mühitinə keçdikdə, nəzəri biliklərini praktik vəziyyətlərdə tətbiq etməkdə çətinlik çəkirlər. Bu, onların əmək bazarına adaptasiyasını gecikdirir və işəgötürənlərin tələblərinə cavab vermə səviyyəsini azaldır.

Praktiki işlərin rolu: Niyə vacibdir?

Praktiki işlər, şagirdlərin nəzəri bilikləri real şəraitdə tətbiq edərək daha yaxşı mənimsəmələrini təmin edir. Tədqiqatlar göstərir ki, şagirdlərin praktik tapşırıqlar və layihələrlə məşğul olması, onların problem həll etmə, kritik düşünmə və yaradıcı yanaşma bacarıqlarını inkişaf etdirir. Məsələn, laboratoriya təcrübələri, texniki layihələr və sahə təlimləri şagirdlərin öyrəndikləri konsepsiyaları real vəziyyətlərdə necə istifadə edəcəyini göstərir.

Praktiki işlərin azlığı isə şagirdlərin təhsil müddətində öyrəndiklərini unutma riskini artırır və onların öyrənmə təcrübəsini daha az effektiv edir. Eyni zamanda, bu, əmək bazarının tələb etdiyi peşə bacarıqlarını qazanmayan işçi qüvvəsinin yaranmasına səbəb olur.

Məsələnin dərin kökü: Təhsil sistemi və resurslar

Praktiki tədrisin az olmasının əsas səbəblərindən biri, məktəblərin və universitetlərin resurslarının məhdudluğudur. Praktik məşğələlərin təşkili əlavə maddi vəsait, avadanlıq və ixtisaslaşmış kadrlar tələb edir. Xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə, bu resurs çatışmazlığı tədris planlarının daha çox nəzəri istiqamətdə olmasına səbəb olur.

Digər tərəfdən, təhsil proqramlarının yenilənməsi və müasir tələblərə uyğunlaşdırılması da mühüm məsələdir. Köhnəlmiş tədris proqramları şagirdlərin yeni texnologiyalar və iş metodları ilə tanış olmalarını məhdudlaşdıra bilər.

Həlli yolları: Praktik tədrisin artırılması

Tədris planlarının praktiki aspektlərinin artırılması üçün bir neçə strategiya tətbiq oluna bilər:

1. Məktəblərdə və universitetlərdə praktiki laboratoriyaların və emalatxanaların qurulması: Şagirdlərə nəzəri bilikləri təcrübə ilə birləşdirmək üçün daha çox imkan yaratmaq lazımdır.
2. İş dünyası ilə əməkdaşlıq: Təhsil müəssisələrinin şirkətlər və təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək tələbələrə təcrübə və sahə praktikası imkanı təqdim etməsi praktik tədrisi dəstəkləyir.
3. Layihə əsaslı təlim metodlarının tətbiqi: Şagirdlərin real problemləri həll edən layihələr üzərində işləməsi onların öyrənmə təcrübəsini daha dərin və təsirli edir.
4. Müəllimlərin təlim proqramlarının yenilənməsi: Müəllimlərin də praktiki təlim metodlarına öyrədilməsi və dəstək verilməsi vacibdir.

Tədris planlarının çox nəzəri olması və praktiki işlərin azlığı, təhsilin müasir tələblərə uyğunluğunu zəiflədir. Təhsil sistemi, şagirdlərin nəzəri bilikləri praktik təcrübələrlə tamamlamasına imkan yaratmalıdır. Bu yanaşma yalnız şagirdlərin akademik uğurlarını deyil, həm də onların real həyatda və iş mühitində uğur qazanma bacarıqlarını artıracaqdır.

Bəhman Hüseynli