Məktəb, şagirdlərin tədris aldığı və şəxsiyyət kimi formalaşdığı yerdir. Bu prosesdə məktəb mədəniyyəti və məktəbdəki mühitin keyfiyyəti, təhsilin effektivliyi və şagirdlərin sosial-emotional inkişafı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Təəssüf ki, bəzi hallarda məktəb mühitindəki neqativ elementlər təhsilin keyfiyyətinə və şagirdlərin rifahına mənfi təsir göstərə bilər.

Məktəb mədəniyyətinin rolu və əhəmiyyəti

Məktəb mədəniyyəti, məktəb icmasının dəyərləri, münasibətləri və davranışlarının cəmidir. Bu mədəniyyət, şagirdlərin məktəbə münasibətini və ümumi öyrənmə təcrübələrini müəyyənləşdirir. Müsbət məktəb mədəniyyəti, şagirdlər arasında hörmət, əməkdaşlıq və dəstək hissini inkişaf etdirir, müəllimlərin peşəkar fəaliyyətini təşviq edir və məktəbi daha çox səmərəli təhsil müəssisəsinə çevirir.

Əksinə, zəif məktəb mədəniyyəti və müsbət mühitin olmaması, şagirdlərin motivasiyasının azalmasına, dərs buraxma hallarının artmasına və müəllimlərin yanma sindromu ilə qarşılaşmasına gətirib çıxara bilər.

Məktəb mədəniyyətinin inkişaf problemləri

Məktəb mədəniyyətinin inkişafı ilə bağlı bir sıra problemlər mövcuddur:

1. Müəllimlər və rəhbərliyin çatışmazlığı: Müəllim və məktəb rəhbərliyi arasında effektiv ünsiyyətin olmaması məktəb mədəniyyətinin zəifləməsinə səbəb olur.
2. Resurs çatışmazlığı: Məktəblərdə sosial-emotional dəstək xidmətlərinin və resursların məhdudluğu müsbət mühitin formalaşmasını çətinləşdirir.
3. Zorakılıq və təhlükəsizlik problemləri: Məktəb daxilində zorakılıq hallarının mövcudluğu, şagirdlərin təhlükəsizlik hissini zəiflədir və onların öyrənmə qabiliyyətinə mənfi təsir göstərir.
4. Müxtəliflik və inklüzivlik problemi: Etnik, dini və mədəni müxtəlifliyi olan məktəblərdə inklüziv və tolerant mühitin yaradılması bəzən çətin olur.

Müsbət Mühitin Formalaşdırılması üçün həlli yolları

Məktəb mədəniyyətini və müsbət mühiti inkişaf etdirmək üçün müxtəlif tədbirlər görülə bilər:

1. Liderlik və idarəetmə təkmilləşdirilməsi: Məktəb rəhbərliyinin və müəllimlərin liderlik bacarıqlarının gücləndirilməsi, məktəb mədəniyyətinin formalaşdırılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Rəhbərlik, məktəb daxilində pozitiv dəyərləri təşviq edən nümunə olmalıdır.
2. Sosial-emotional təhsil proqramları: Şagirdlərin emosional rifahını və sosial bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün xüsusi proqramların tətbiqi müsbət mühitin yaradılmasına kömək edir.
3. İnklüziv təhsil siyasətləri: Hər bir şagirdin özünü dəyərli hiss etdiyi mühitin yaradılması üçün inklüziv təhsil strategiyaları tətbiq edilməlidir.
4. Məktəb və ailə əməkdaşlığı: Valideynlərin məktəb həyatına aktiv cəlb edilməsi və ailələrlə müntəzəm əlaqənin qurulması, məktəb mədəniyyətinin inkişafına təkan verir.
5. Şagirdlərə dəstək xidmətlərinin artırılması: Məktəb psixoloqlarının və sosial işçilərin fəaliyyəti, şagirdlərin emosional və sosial ehtiyaclarını qarşılayaraq, müsbət mühiti dəstəkləyir.

Məktəb mədəniyyətinin uğurlu tətbiqi: Beynəlxalq təcrübələr

Bəzi ölkələr məktəb mədəniyyətinin inkişafında uğurlu nəticələr əldə etmişdir. Məsələn, Finlandiyada məktəb mühiti, şagirdlərin sosial rifahına və emosional dəstəyinə xüsusi önəm verən bir yanaşma ilə xarakterizə olunur. Bu, onların təhsil sisteminin dünyanın ən müvəffəqiyyətli sistemlərindən biri kimi tanınmasına səbəb olur. Şagirdlər dərs vaxtı aktiv öyrənmə metodları ilə məşğul olur və emosional rifahlarına böyük diqqət yetirilir.

Məktəb mədəniyyəti və müsbət mühit, təhsilin səmərəliliyinin artırılması və şagirdlərin ümumi inkişafı üçün həlledici rol oynayır. Problemlərin həlli üçün məktəblərdə liderlik və idarəetmə keyfiyyətlərinin təkmilləşdirilməsi, sosial-emotional təhsil proqramlarının tətbiqi və inklüziv siyasətlərin təşviqi vacibdir. Məktəb icmasının bütün üzvlərinin birgə səyləri ilə daha müsbət və dəstəkləyici bir mühit yaradıla bilər ki, bu da şagirdlərin həm akademik, həm də şəxsi həyatında uğur qazanmalarına kömək edər.

Bəhman Hüseynli