Son illərdə şagirdlər arasında artan stres və depressiya halları təhsil sisteminin diqqətini çəkən əsas problemlərdən birinə çevrilib. Təhsil tədqiqatçısı Bəhman Hüseynlinin fikrincə, məktəblərdə şagirdlərin psixoloji rifahına diqqət yetirmək onların ümumi təhsil keyfiyyətinə və gələcək inkişafına müsbət təsir göstərir. Şagirdlərin depressiyadan çıxmasına kömək etmək üçün məktəblər həm tədris mühiti, həm də psixoloji dəstək istiqamətində bir sıra tədbirlər həyata keçirməlidirlər. Bu tədbirlər sistemli və davamlı olmalıdır ki, şagirdlər yalnız dərs prosesində deyil, həm də şəxsi inkişafları və psixoloji sağlamlıqları baxımından dəstək ala bilsinlər.
Birinci addım məktəbdə psixoloji dəstək xidmətlərinin gücləndirilməsidir. Bəhman Hüseynli vurğulayır ki, məktəblərdə psixoloqların sayı və fəaliyyəti artırılmalı, onların peşəkar hazırlıq səviyyəsi yüksəldilməlidir. Psixoloqlar yalnız böhran hallarında deyil, eyni zamanda şagirdlərin gündəlik emosional və psixoloji problemləri ilə də maraqlanmalıdırlar. Məktəb psixoloqları şagirdlərin fərdi problemlərini dinləməli, onları dəstəkləməli və ehtiyac yarandıqda valideynlər və digər mütəxəssislərlə əməkdaşlıq etməlidirlər. Hüseynli əlavə edir ki, məktəblərdə mütəmadi olaraq qrup terapiyaları və psixoloji seminarlar təşkil olunmalı, şagirdlərə streslə mübarizə və emosional vəziyyətlərini idarə etmə yolları öyrədilməlidir.
Bundan əlavə, məktəblərdə təhsil proqramları daha balanslı olmalıdır. Hüseynlinin fikrincə, şagirdlərə yüklənən dərs və ev tapşırıqları onların fiziki və psixoloji yükünü artırır. Təhsil proqramlarının yenilənməsi və şagirdlərin dərs yüklərinin azaltması depressiya hallarının azalmasına kömək edə bilər. Məktəblərdə həddindən artıq akademik yük şagirdləri daha çox yorur və onlarda psixoloji gərginlik yaradır. Bunu nəzərə alaraq, məktəblər tədris proqramlarını daha balanslı şəkildə tərtib etməli, dərsdənkənar fəaliyyətlərə də kifayət qədər vaxt ayırmalıdır.
Daha bir mühüm addım isə məktəblərdə açıq və dəstəkçi bir mühit yaratmaqdır. Hüseynli bildirir ki, məktəblər, şagirdlər arasında empatiyanın və pozitiv münasibətlərin inkişafına şərait yaratmalıdır. Müəllimlər və digər məktəb işçiləri şagirdlərin problemlərinə həssas yanaşmalı, onları dinləməyə və anlamağa çalışmalıdır. Məktəblərdə zorakılıq və qərəzli münasibətlərdən uzaq, açıq və dəstəkçi bir mühit yaratmaq şagirdlərin özlərini daha təhlükəsiz və qəbul edilmiş hiss etmələrinə səbəb olacaqdır. Bunun üçün məktəblərdə zorakılıqla mübarizə proqramları tətbiq olunmalı və bu mövzuda mütəmadi maarifləndirmə işləri aparılmalıdır.
Hüseynli həmçinin qeyd edir ki, şagirdlərin fiziki aktivliyi də psixoloji sağlamlığa müsbət təsir edir. Məktəblərdə idman tədbirləri, oyun saatları və digər fiziki fəaliyyətlərə daha çox vaxt ayrılmalıdır. Tədqiqatlar göstərir ki, fiziki aktivlik yalnız fiziki sağlamlıq üçün deyil, eyni zamanda zehni sağlamlıq üçün də çox faydalıdır. Hüseynli əlavə edir ki, məktəblərdə idman dərslərinin sayının artırılması və hər şagirdin bu dərslərdə fəal iştirakının təmin edilməsi onların psixoloji sağlamlığı üçün də əhəmiyyətli rol oynaya bilər. Bu, xüsusilə dərs yükü altında stress yaşayan şagirdlər üçün vacibdir.
Son olaraq, valideynlərlə əməkdaşlıq məktəblərin psixoloji dəstək prosesində müvəffəqiyyətini artıracaqdır. Hüseynli bildirir ki, şagirdlərin problemlərini yalnız məktəb deyil, eyni zamanda valideynlər də anlamalı və onlara dəstək olmalıdırlar. Məktəblər valideynlər üçün seminarlar və təlimlər təşkil edərək, onlara uşaqlarının psixoloji vəziyyətini anlamağa və düzgün şəkildə dəstək göstərməyə kömək etməlidir. Valideynlərlə sıx əməkdaşlıq məktəbdə həyata keçirilən dəstək tədbirlərinin effektivliyini artıracaq, eyni zamanda uşaqların evdə dəstəklənməsi ilə onların emosional rifahı daha yaxşı təmin olunacaqdır.
Nəticə etibarilə, Bəhman Hüseynli hesab edir ki, məktəblərdə psixoloji dəstək tədbirlərinin artırılması, təhsil proqramlarının balanslaşdırılması, açıq və dəstəkçi mühitin yaradılması, fiziki fəaliyyətlərin təşviqi və valideynlərlə əməkdaşlıq vasitəsilə şagirdlərin depressiyadan çıxarılmasına əhəmiyyətli dərəcədə kömək göstərilə bilər. Bu tədbirlər məktəblərdə sağlam psixoloji mühitin formalaşmasına və şagirdlərin özlərini daha güvənli və dəstəklənmiş hiss etmələrinə şərait yaradacaqdır.
İlknur Əsədova