Müasir dünyada sürətlə dəyişən texnologiyalar və artan qloballaşma, təhsil sistemlərinin ənənəvi yanaşmalarını yenidən nəzərdən keçirməsini tələb edir. Ənənəvi təhsil modelləri əsasən müəllim mərkəzli idi – müəllim məlumatı çatdırır, tələbələr isə passiv olaraq onu mənimsəyirdi. Lakin innovativ və tələbə mərkəzli tədris proqramlarının tətbiqi bu yanaşmanı dəyişdirərək təhsilin effektivliyini artırmağa yönəlib.
Tələbə mərkəzli tədris proqramları fərdi öyrənmə ehtiyaclarını, maraq dairələrini və bacarıqlarını nəzərə alır. Bu yanaşma, tələbələri tədris prosesinin mərkəzinə yerləşdirərək onların aktiv iştirakını təşviq edir. Bu üsul, təkcə bilik öyrənmək deyil, həm də analitik düşüncə, problem həlli və yaradıcı yanaşma kimi bacarıqları inkişaf etdirməyi hədəfləyir.
Tələbə mərkəzli tədris proqramları çərçivəsində müxtəlif innovativ metodlardan istifadə olunur:
1. Problem əsaslı öyrənmə (PBL): Tələbələr real həyatdan götürülmüş problemləri həll edərək öyrənirlər. Bu yanaşma analitik düşüncəni və komandada işləmə bacarığını gücləndirir.
2. Texnologiyanın inteqrasiyası: Rəqəmsal platformalar, simulyatorlar və interaktiv dərsliklər tələbələrə təhsil prosesini daha maraqlı və əlçatan edir.
3. Layihə əsaslı öyrənmə: Tələbələr uzunmüddətli layihələr üzərində işləyərək bilikləri praktik şəkildə tətbiq etməyi öyrənirlər.
4. Flipped Classroom (Tərsinə sinif): Ənənəvi mühazirələr evdə izlənilir, sinifdə isə müzakirələr və praktiki tapşırıqlar həyata keçirilir.
Bu yanaşmanın üstünlükləri
• Fərdiləşdirilmiş təhsil: Tələbələrin maraq dairəsinə uyğun yanaşma onların motivasiyasını artırır.
• Daha dərin anlayış: Praktik təcrübə biliklərin daha yaxşı mənimsənilməsini təmin edir.
• Qloballaşma bacarıqları: Beynəlxalq əmək bazarının tələblərinə uyğun kadr hazırlığı mümkün olur.
• Tənqidi düşüncə və yaradıcılıq: Müasir dövrün tələblərinə uyğun əsas bacarıqlar inkişaf etdirilir.
Azərbaycanda da bu yanaşmanın izləri müşahidə olunmağa başlayır. STEAM (Elm, Texnologiya, Mühəndislik, İncəsənət və Riyaziyyat) metodikasının məktəblərdə tətbiqi, ali təhsil müəssisələrində innovativ dərs metodlarının istifadəsi və müxtəlif təlim proqramları ölkəmizdə tələbə mərkəzli təhsilin inkişafını göstərir.
Lakin bu yanaşmanın geniş miqyasda tətbiqi üçün müəllimlərin peşəkar inkişafı, məktəb və universitetlərdə texnoloji infrastrukturun təkmilləşdirilməsi vacibdir. Təhsil siyasəti bu dəyişiklikləri dəstəkləyərək gələcəyin parlaq, yaradıcı və qlobal dünyaya hazır kadrlarını yetişdirə bilər.
Bəhman Hüseyn
