Müasir təhsil sistemində yalnız akademik uğurlar deyil, eyni zamanda şagirdlərin psixososial rifahının təmin edilməsi də əsas prioritetlərdən biridir. Psixososial inkişaf, uşaqların emosional, sosial və psixoloji sağlamlığını əhatə edir. Bu inkişafın dəstəklənməsi üçün məktəblərdə xüsusi proqramların hazırlanması və tətbiqi zəruridir.

Psixososial inkişafın əsas komponentləri

Psixososial inkişaf, şagirdlərin öz emosiyalarını anlamaq, idarə etmək və başqalarının hisslərini dərk etmək bacarıqlarını inkişaf etdirməkdən başlayaraq, sağlam sosial münasibətlərin qurulmasına qədər bir çox aspekti əhatə edir. Bu bacarıqlar gələcəkdə onların cəmiyyətə uğurla inteqrasiya olunmasına, iş həyatında və şəxsi münasibətlərdə daha uğurlu olmasına zəmin yaradır.

Psixososial dəstəyi təşviq edən proqramlar

Dünya təcrübəsində psixososial dəstək məqsədilə bir sıra proqramlar tətbiq edilir. Bu proqramlar aşağıdakı istiqamətləri əhatə edir:

• Sosial-emotional öyrənmə (SEL): Şagirdlərə özünü dərk etmə, empatiya qurma, qərar qəbuletmə və münasibətlərin idarə olunması kimi bacarıqlar öyrədilir.
• Psixoloji məsləhət xidmətləri: Məktəblərdə mütəxəssis psixoloqların fəaliyyəti, şagirdlərin emosional rifahını dəstəkləmək üçün vacibdir.
• Zorakılığın və bullinqin qarşısının alınması proqramları: Məktəb mühitində təhlükəsizlik və hörmətli münasibətlərin təşviqi üçün həyata keçirilir.
• İncəsənət və idman fəaliyyətləri: Yaradıcılıq və fiziki aktivlik, şagirdlərin streslə mübarizəsində təsirli alətlərdən biridir.

Azərbaycan təhsil sistemində mövcud çətinliklər

Azərbaycan təhsil sistemində də psixososial dəstək məsələləri son illər daha çox diqqət mərkəzindədir. Bununla belə, bəzi çətinliklər hələ də qalmaqdadır:

• Psixoloq və sosial işçilərin çatışmazlığı.
• Təhsil işçilərinin psixososial dəstək proqramları üzrə yetərli təlim keçməməsi.
• Bəzi məktəblərdə sosial-emotional öyrənmə proqramlarının tətbiqində məhdudiyyətlər.

Şagirdlərin psixososial inkişafını dəstəkləyən proqramlar, onların yalnız məktəb illərində deyil, həm də gələcəkdə uğurlu və sağlam fərdlər kimi formalaşmasında mühüm rol oynayır. Azərbaycan təhsil sistemində bu sahəyə daha çox resurs ayrılması, mütəxəssislərin hazırlanması və mövcud təcrübələrin genişləndirilməsi prioritet olmalıdır. Bu, həm şagirdlərin rifahını artıracaq, həm də cəmiyyətin dayanıqlı inkişafına töhfə verəcəkdir.

Bəhman Hüseyn