İş dünyasında uğur qazanmaq üçün təkcə ixtisas bilikləri yetərli deyil. Müasir dövrdə xarici dil bilikləri, xüsusilə də qlobal dillərdən biri olan ingilis dili, həm peşəkar inkişaf, həm də fərdi karyera imkanları baxımından vacib bir bacarıq kimi ortaya çıxır. Bu tendensiya Azərbaycanda da güclənməkdədir. Ancaq bu sahədə hələ də ciddi çatışmazlıqlar mövcuddur və problem yalnız fərdi deyil, sistemli yanaşma tələb edir.
Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin 2024-cü ildəki məlumatlarına əsasən, ali təhsilli işsizlərin 60%-dən çoxu iş axtararkən əsas maneələrdən birinin xarici dil bilməməsi olduğunu qeyd edir. Bu, xüsusilə beynəlxalq şirkətlərdə və xarici investorlarla çalışan yerli müəssisələrdə iş tapmaq istəyən şəxslərə aiddir. Azərbaycan dilindən başqa bir dil bilməyən namizədlər, çox zaman daha aşağı maaşlı və ya az perspektivli işlərə məcbur qalırlar.
Xarici dil bilikləri təkcə iş tapmaq üçün deyil, həm də peşəkar yüksəliş üçün əhəmiyyətlidir. Məsələn, ingilis dilində biliklər işçinin beynəlxalq layihələrdə iştirakını, xarici müştərilərlə əməkdaşlıq qurmasını və ya beynəlxalq təlim və seminarlarda iştirak etməsini təmin edir. Bu, yalnız fərdi inkişafı deyil, həm də işlədiyi müəssisənin inkişafını sürətləndirir.
Məsələnin təhlili göstərir ki, xarici dil bilikləri olmayan namizədlər müəyyən sahələrdə daha çox çətinliklə üzləşirlər. İT, maliyyə, turizm və menecment kimi sahələrdə ingilis dili əsas tələb kimi qoyulur. Digər tərəfdən, bəzi sektorlar – məsələn, sənaye və ya kənd təsərrüfatı – xarici dil biliklərinə daha az ehtiyac duyur. Bu, namizədlərin sahəyə görə dil biliklərinə üstünlük verməsinin vacibliyini vurğulayır.
Digər tərəfdən, Azərbaycan təhsil sistemində xarici dil öyrənməyin metodikasında problemlər mövcuddur. Dövlət məktəblərində tədris olunan ingilis dili dərslərinin əksəriyyəti praktik biliklərdən daha çox nəzəriyyə üzərində qurulub. Bu, şagirdlərə məzun olduqdan sonra real iş mühitində xarici dili effektiv şəkildə istifadə etmək imkanı vermir. Nəticədə, iş tapmaq istəyənlər məcburən özəl dil kurslarına müraciət edir və əlavə maliyyə yükü ilə qarşılaşır.
Xarici dil biliklərinin əhəmiyyəti yalnız iş tapmaq və ya karyera ilə məhdudlaşmır. Bu bacarıq eyni zamanda fərdi inkişaf, mədəniyyətlərarası kommunikasiya və şəxsi üfüqlərin genişlənməsi üçün də vacibdir. Statistikaya görə, xarici dil bilən şəxslər daha çox kitab oxuyur, müxtəlif ölkələrə səfərlər edir və beynəlxalq mövzularda məlumatlı olur.
Bu kontekstdə bir sual yaranır: Azərbaycanda xarici dil biliklərini artırmaq üçün nə edilməlidir? Əvvəlcə, təhsil sistemində xarici dillərin öyrədilməsi üzrə yeni yanaşmalar tətbiq olunmalıdır. Məktəb və universitetlərdə daha praktik metodlar, danışıq kursları və müasir texnologiyalar əsasında tədris sistemi qurulmalıdır. İkinci addım olaraq, dövlət və özəl sektor arasında əməkdaşlıq genişləndirilməli, işə götürənlər tərəfindən təşkil olunan dil kursları ilə işçilərə dəstək verilməlidir.
Xarici dil bilikləri gələcəyin ən əsas bacarıqlarından biridir. Qlobal iş bazarına inteqrasiya olunmaq istəyən hər bir kəs bu bacarığı prioritet hesab etməlidir. Ancaq məsuliyyət yalnız fərdlərin üzərinə düşmür. Təhsil müəssisələri, işəgötürənlər və dövlət bu sahədə birgə fəaliyyət göstərərək, cəmiyyətin ümumi inkişafına töhfə verməlidir. Azərbaycanda iş tapmaq üçün xarici dil biliklərinin əhəmiyyəti danılmazdır və bu məsələnin həlli hər birimizin məsuliyyətindədir.
Bəhman Hüseynli