1941-ci il iyunun 1-də birinci məzarın açılması prosesi başlayıb. Sovet tarixçisi Mixail Gerasimovun fikrincə, bu məzar Əmir Teymurun oğlu Şahruxun məzarı idi. Alimlər qəbr daşları üzərindəki yazıların sürətini çıxarıblar. Çünki məzarın açılması zamanı qəbr daşlarının zədələnəcəyindən qorxurdular. Qəbrin açılması prosesi kino və foto aparatları ilə lentə alınıb. Məzarın açılması zamanı sovet tarixçisi Aleksandr Semyonov birdən mərmər məzarın üzərində həkk edilmiş və qədim ərəb dilindəki yazıları görüb. Mərmərin üzərində Teymurun 16 adı və Qurani-Kərimdən bir ayə var idi. Mətn bu sözlərlə bitirdi: "Hər birimiz ölümə məhkumuq və bu dünyadan köçəcəyik. Bizdən əvvəl də böyük insanlar olub və bizdən sonra da olacaqlar. Özünü digərlərindən üstün sayan və əcdadlarının ruhunu ləkələyənləri dəhşətli bəla gözləyir".

Alimlərə qədim hökmdarların qəbrlərini açanların lənətlənəcəyi barədə məlumatlar verilmişdi. Lakin buna baxmayaraq onlar qazıntılara davam edirdi. Çünkü onlar buna məcbur idi. İşin dayanması, Stalinin qəzəbinə tuş gəlmək demək idi.

Əmir Teymurun lənətinə uğrayan Stalinin qorxusu və çaşqınlığı…

Əmir Teymurun məzarı olduğunu zənn edib, Qur-Əmirdə iki qəbri qazmışdılar. Bu məzarlar Əmir Teymurun oğlu Şahrux Mirzə və nəvəsi Uluqbəyin məzarları idi. Bu müddət ərzində heç bir qeyri-adi hadisə baş vermədi. Bundan arxayın olan alimlər qazıntılara davam etdilər.

Nəhayət, 21 İyunda Əmir Teymurun olduğunu hesab etdikləri üçüncü qəbri qazmağa başladılar. Qazıntılara başlamamazdan əvvəl iş prosesində axsamalar başladı. Məzar daşlarını qaldıran qurğu sıradan çıxdı. Bu səbəbdən məzarın mərmərlərini əlləri ilə sökməyə başladılar. Mərmərləri sökdükdən sonra məzarın torpaqla dolu olduğunu görən arxeolaqlardan bəziləri Əmir Teymurun bu məzarda da olmadığını deyiblər. Birdən qəflətən Türbədə olan insanları eyni anda qəribə bir həyəcan hissi bürüyüb.

*Sovet generalının Stalini qorxudan məlumatı...

Arxeolaqlar susqun halda baxışıblar və əsəblərini sakitləşdirdikdən sonra yenidən qəbri qazmağa davam ediblər. İki gün davam edən qazıntılardan sonra nəhayət, tabutun qapağı görünüb.

M.Gerasimov tabutun qapağını açıb və iri başı olan kişi skeleti ilə üzləşib. Alimlərin tapdıqları skeletin Əmir Teymura aid olmasına əmin olmalarına səbəb isə, skeletin sol ayağındakı zədə izləri olub.

Artıq Stalinin tapşırığı yerinə yetirilmişdi. Lakin məsələnin nə qədər ciddi olduğunu hələ də anlamırdılar.

Növbəti gün Hitler Almaniyasının SSRİ-yə müharibə elan etmədən hücum etməsi barədə xəbərlər yayılır. Və beləcə Böyük Vətən Müharibəsi başlandı. Alimlər və arxeoloqlar dərhal qazıntı işlərini dayandırıb, geri dönürlər.

M.Gerasimov Əmir Teymurun sümüklərini özü ilə Moskvaya apardı. Bir müddət sonra Səmərqənddə baş verənlər və müharibənin başlanmasının Əmir Teymurun qəbrinin açılması (lənət) ilə bağlı ola biləcəyi haqqda Stalinə məlumat verilib. Çaşqın vəziyyətə düşən Stalinə onu qorxudan bu məlumatı çatdıran şəxs məşhur sovet sərkərdəsi general G.Jukov olub.

Bundan sonra Stalin Özbəkistan Kommunist Partiyasının birinci katibi Usman Yusupovla əlaqə saxlayır və təcili olaraq Əmir Teymurun qalıqlarını Qur-Əmirə qaytarmaq lazım olduğunu deyir. Ancaq bu, elə də asan bir iş deyildi. Çünki M.Gerasimov hələ labaratoriyada sümüklər üzərində ekspertiza aparırdı.

Və nəhayət, 1942-ci il noyabrın 15-də sümük qalıqları geri qaytarılıb, basdırılması üçün Moskvadan xüsusi qatarla Özbəkistana yola salınır. Hətta Stalinin xüsusi tapşırığı ilə sümük qalıqları böyük bir mühafizə ilə aparılıb. Müharibə şəraitinə görə sümük qalıqlarının Səmərqəndə geri qaytarılması təxminən 1 ay çəkib.

*Almanların Stalinqrad məğlubiyyəti: təsadüf yoxsa, reallıq...

Əmir Teymurun sümükləri, nəvəsi və oğlunun qalıqları ilə birlikdə 1942-ci il dekabrın 20-də türbəyə geri gətirilib. Bu hadisə ilə bağlı 4 dildə (fars, özbək, rus və ingilis) xüsusi protokol tərtib edilib. Sənədin bir surətini germetik kapsula yerləşdirərək Teymurun qalıqlarını dəfn etdikləri tabuta qoyublar. Sümük qalıqları İslam qaydalarına uyğun olaraq, yenidən çıxarıldıqları yerə dəfn olunub. Bundan cəmisi iki gün sonra isə Almaniyanın 330 minlik ordusu Stalinqradda mühasirəyə salnıb, əsas hissəsi məhv edilib, qalıqları isə əsir götürülüb.

Müharibə başa çatdıqdan sonra Stalin Səmərqənddə Əmir Teymurun məqbərəsinin bərpası üçün 1 milyon rubl pul ayırıb. O zamana görə bu pulla bir neçə hərbi texnika almaq və ya bir ordunun ən azı 1 aylıq ərzaq təminatını ödəmək olardı.

Qeyd edək ki, bəzi iddialar görə, 1740-cı ildə İran taxt-tacının sahibi Nadir şah Əmir Teymura olan marağı və nifrəti üzündən onun məzarını oğurlatdırıb. Məzarın gətirilməsi üçün göndərdiyi əsgərlər qəbri gətirərkən məzar daşı ikiyə bölünmüşdü. Əmir Teymurun məzarının lənətli olduğundan xəbərdar olan İran şahı baş verənlərin xeyrə əlamət olmadığını düşünərək, fikrini dəyişdirib və dərhal sümükləri və məzar daşını geri göndərib.

Mənbə: Qafqaz Xəbər Agentliyi