Müasir dövrdə əmək bazarının tələbləri sürətlə dəyişir. Yeni texnologiyalar, innovasiyalar və qlobal problemlər bir sıra peşələrin aktuallığını artırır, digərlərinin isə arxa planda qalmasına səbəb olur. 2025-ci ildə abituriyentlərin hansı ixtisaslara yönəlməli olduğu barədə təhsil eksperti Kamran Əsədov fikir bildirir.
Kamran Əsədov qeyd edir ki, 2025-ci ildə əmək bazarının tələbləri əsasən texnologiya, süni intellekt, ekoloji problemlər və innovativ idarəetmə ilə bağlı olacaq:
“Son illərin statistikası göstərir ki, İT, mühəndislik, biotexnologiya və data analitikası kimi sahələrə olan tələbat dünya üzrə sürətlə artır. Məsələn, 2023-cü ildə texnoloji ixtisaslarda çalışanların orta maaşı qeyri-texnoloji sahələrdə çalışanlarla müqayisədə 30-50% daha yüksək olub. Dünya İqtisadi Forumunun hesabatına görə, 2025-ci ilə qədər süni intellekt və avtomatlaşdırma səbəbindən ənənəvi iş yerlərinin 20%-i dəyişəcək və ya sıradan çıxacaq.”
Ekspert gələcəyin perspektivli ixtisaslarını bir neçə əsas kateqoriyada nəzərdən keçirir:
“İT mühəndisliyi, proqramlaşdırma, kibertəhlükəsizlik və süni intellekt ixtisasları əmək bazarında əsas yer tutacaq. Süni intellekt yalnız texnologiya sahəsində deyil, səhiyyə, təhsil və idarəetmə kimi sahələrdə də geniş tətbiq olunur. Azərbaycanda belə mütəxəssislərə ciddi ehtiyac var və bu sahədə işləyənlər yüksək maaş və beynəlxalq iş imkanlarına malikdirlər.”
“Alternativ enerji mənbələri ilə bağlı ixtisaslar, xüsusilə enerji mühəndisliyi və ekoloji idarəetmə, olduqca aktuallaşır. Qlobal istiləşmə və enerji böhranı fonunda bu sahələrdə ixtisaslaşmış mütəxəssislərə tələbat artmaqdadır. Azərbaycanın Qarabağ və Şərqi Zəngəzur bölgələrində yaşıl enerji layihələrinin inkişafı bu ixtisasları daha da vacib edir.”
“COVID-19 pandemiyası biotexnologiya və səhiyyə sahələrinin nə qədər vacib olduğunu göstərdi. Gen mühəndisliyi, farmakologiya və tibbi texnologiyalar kimi sahələr yaxın illərdə daha çox inkişaf edəcək. 2023-cü ildə dünyada biotexnologiya mütəxəssislərinin maaşı orta hesabla 40% artıb.”
“Rəqəmsal iqtisadiyyat dövründə biznes analitikası, maliyyə texnologiyaları (fintech) və rəqəmsal marketinq kimi ixtisaslar aktuallığını qoruyacaq. Azərbaycan kimi inkişaf edən iqtisadiyyatlarda belə mütəxəssislərə böyük ehtiyac var.”
“Təhsil və psixologiya sahəsində də yeniliklər qaçınılmazdır. Xüsusilə inklüziv təhsil və təhsil texnologiyaları üzrə mütəxəssislərə ehtiyac artır. 2025-ci ildə müəllimlərin daha çox texnoloji biliklərə sahib olması tələb ediləcək.”
Kamran Əsədov bildirir ki, ixtisas seçərkən yalnız əmək bazarının tələbləri deyil, abituriyentin şəxsi maraqları və qabiliyyətləri də nəzərə alınmalıdır:
“Bir ixtisas perspektivli olsa da, tələbənin maraqlarına uyğun deyilsə, uğurlu karyera qurmaq çətin olacaq. Eyni zamanda, gələcəyin ixtisaslarını seçən abituriyentlər öz bacarıqlarını davamlı inkişaf etdirməyə hazır olmalıdır. Çünki texnologiyalar sürətlə dəyişir və əmək bazarı dinamikdir.”
Kamran Əsədov bəzi inkişaf etmiş ölkələrin bu sahədəki yanaşmalarını nümunə kimi göstərir:
“ABŞ və Avropa ölkələrində abituriyentlərə əmək bazarı təhlilləri təqdim olunur. Onlara gələcəyin tələbləri barədə məlumat verilir və peşə seçimi ilə bağlı xüsusi məsləhətlər verilir. Azərbaycanda da bu təcrübənin tətbiqi çox faydalı olar.”
Kamran Əsədov sonda qeyd edir ki, abituriyentlər öz seçimlərini şüurlu şəkildə etməli və yalnız bu günün deyil, gələcəyin tələblərini də nəzərə almalıdır:
"2025-ci ildə uğurlu karyera qurmaq istəyən abituriyentlər texnologiya, ekologiya, biotexnologiya və idarəetmə kimi sahələrə yönəlməlidirlər. Təhsil müəssisələri də bu tələblərə uyğun proqramlar hazırlamalı, tələbələrə müasir əmək bazarına uyğun bilik və bacarıqlar qazandırmalıdır. Biz gələcəyin ixtisaslarını seçməklə ölkəmizin inkişafına da töhfə verə bilərik."
Kənan Nağıbəyli