Müasir təhsil sistemində şagirdlərin əldə etdikləri bilikləri real həyatla əlaqələndirmək, onların təkcə nəzəriyyə ilə kifayətlənməyərək tətbiqi bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün inteqrativ təlim yanaşması ön plana çıxır. İntegrativlik təhsildə müxtəlif fənlər arasında əlaqələrin qurulması, biliklərin birləşdirilməsi və bu biliklərin praktiki şəkildə istifadə olunmasını təmin edən yanaşmadır.

İntegrativliyin təhsildə əhəmiyyəti

1. Fənlərarası əlaqələrin qurulması

İntegrativ yanaşma, ayrı-ayrı fənlərin biliklərini bir araya gətirərək daha geniş və kompleks anlayışların formalaşmasına imkan yaradır. Məsələn, riyaziyyat dərsində verilən statistik məlumatlar coğrafiya dərslərində əhali dinamikasını analiz etmək üçün istifadə edilə bilər.

2. Real həyatla bağlantı

Şagirdlər bilikləri yalnız nəzəri deyil, həm də praktiki olaraq necə tətbiq edəcəyini öyrənir. Məsələn, fizika dərsində öyrənilən mexaniki qanunlar texnologiya dərslərində müxtəlif mexanizmlərin hazırlanmasında tətbiq oluna bilər.

3. Kritik düşünmə bacarıqlarının inkişafı

İntegrativ təlim şagirdlərə yalnız faktları öyrətmir, həm də müxtəlif fənlərdən əldə edilən bilikləri bir-biri ilə əlaqələndirərək dərin təhlil etməyi öyrədir.

4. Şagirdlərin marağını artırır

Fənlərarası mövzuların öyrənilməsi daha maraqlı və əyləncəli olur. Bu yanaşma, şagirdlərin təlimə olan motivasiyasını artırır və öyrənmə prosesini dinamik edir.

İntegrativ yanaşmanın tədrisə tətbiqi

1. Layihə əsaslı öyrənmə

Şagirdlər müxtəlif mövzularda layihələr hazırlayaraq bir neçə fənni bir araya gətirir. Məsələn, bir məktəb bağının dizaynı layihəsində biologiya, riyaziyyat və ekologiya bilikləri istifadə edilə bilər.

2. Mövzuların ümumi inteqrasiyası

Müəllimlər müxtəlif fənlərdə tədris olunan mövzuları əlaqələndirir. Məsələn, tarix dərsində bir dövrün öyrənilməsi zamanı həmin dövrdəki elmi və texnoloji inkişaflar da müzakirə edilir.

3. Rəqəmsal texnologiyaların istifadəsi

Rəqəmsal platformalar inteqrativ tədris üçün geniş imkanlar yaradır. Virtual laboratoriyalar, simulyasiyalar və interaktiv xəritələr şagirdlərə müxtəlif fənləri bir mühitdə öyrənmək imkanı verir.

4. Təbiət və cəmiyyət mövzularının birləşdirilməsi

Məsələn, ekologiya dərslərində şagirdlər coğrafi biliklərdən istifadə edərək ekosistemlərin xəritələndirilməsini öyrənə bilər. Bu yanaşma həm də ətraf mühitin qorunması ilə bağlı məsuliyyət hissi yaradır.

İntegrativ təlimin çağırışları

• Müəllimlərin hazırlığı: Müəllimlər fənlərarası bilikləri öyrətmək üçün geniş bilik bazasına və uyğun metodiki təcrübəyə malik olmalıdırlar.
• Resursların əlçatanlığı: İntegrativ təlim üçün əlavə resurslar və texnologiyalar tələb olunur.
• Vaxt məhdudiyyəti: Müxtəlif fənlərin bir araya gətirilməsi əlavə vaxt və planlama tələb edə bilər.

İntegrativ təlimin aydaları

• Şagirdlərə bilikləri geniş perspektivdə anlamaq imkanı yaradır.
• Real həyatda problemlərin həlli üçün kompleks yanaşmalar öyrədir.
• Fənlərarası əməkdaşlıq şagirdlərin daha kreativ və analitik düşünməsini təmin edir.

İntegrativ təlim yanaşması, XXI əsr bacarıqlarını mənimsəmək üçün mühüm bir vasitədir. Müasir təhsil sistemi bu yanaşmanı dəstəkləməklə, şagirdlərə yalnız akademik biliklər deyil, həm də həyatda tətbiq edə biləcəkləri geniş spektrli bacarıqlar öyrədir.

Azərbaycan məktəblərində inteqrativ təlimin tətbiqi, təhsil sisteminin inkişafı üçün strateji bir addımdır. Bu yanaşma, cəmiyyətin gələcək liderlərini daha hazırlıqlı, yaradıcı və çoxşaxəli düşüncəyə malik fərdlər kimi yetişdirməyə kömək edəcəkdir.

Bəhman Hüseyn