Təhsil prosesində mühitin rolu əvəzsizdir. Şagirdlərin akademik və şəxsi inkişafı üçün sadəcə tədris proqramının məzmunu kifayət deyil; həmçinin emosional və psixoloji dəstək təmin edən mühitin yaradılması da vacibdir. Müsbət psixoloji təlim mühiti, şagirdlərin özlərini təhlükəsiz, hörmətli və qiymətli hiss etdikləri, öyrənməyə həvəsləndikləri bir atmosferdir. Belə bir mühit təkcə akademik nailiyyətləri artırmır, həm də uşaqların sosial-emosional rifahını gücləndirir.

Müsbət psixoloji təlim mühiti nədir?

Müsbət psixoloji təlim mühiti şagirdlərin ehtiyaclarını qarşılamaq üçün tərtib olunmuş və aşağıdakı xüsusiyyətlərə malik bir təhsil atmosferidir:

• Təhlükəsizlik: Şagirdlərin fiziki və emosional təhlükəsizliklərinin təmin olunması.
• Dəstək: Müəllimlərin şagirdlərə diqqət göstərməsi və onların problemlərinə həssas yanaşması.
• Hörmət: Fərdi fərqliliklərə hörmət və tolerantlıq nümayiş etdirilməsi.
• Motivasiya: Öyrənməyə həvəs yaradan və yenilikləri dəstəkləyən bir mühitin təmin edilməsi.

Belə bir mühitin yaradılmasının faydaları

1. Akademik nailiyyətlərin artması

Müsbət mühit, şagirdlərin dərs prosesinə marağını artırır, onların öyrənmə fəaliyyətinə daha çox cəlb olunmasını təmin edir. Bu isə akademik nəticələrin yüksəlməsinə səbəb olur.

2. Sosial bacarıqların inkişafı

Hörmət və əməkdaşlıq mühiti şagirdlərin bir-biri ilə sağlam münasibət qurmasına və komanda işinə meylli olmasına imkan yaradır.

3. Psixoloji rifahın güclənməsi

Şagirdlər müsbət bir mühitdə daha az stres və qorxu hiss edir, özünəinam və emosional dayanıqlıq qazanır.

4. Yaradıcılığın və problemləri həll bacarıqlarının artması

Tənqid qorxusunun olmadığı bir mühit, şagirdlərə sərbəst düşünmək və öz ideyalarını ifadə etmək üçün daha çox imkan verir.

Müsbət təlim mühiti necə yaradılır?

1. Müəllim-şagird münasibətləri

Müəllimlərin şagirdlərə hörmətlə və anlayışla yanaşması, onların özlərini qiymətli hiss etmələrini təmin edir. Şagirdlərə qarşı sərt münasibət əvəzinə dəstəkləyici və müsbət yanaşma tətbiq edilməlidir.

2. Emosional təhlükəsizlik

Şagirdlər səhv etməkdən qorxmamalıdır. Onlara öyrənmə prosesinin bir hissəsi olaraq səhvlərin qəbul edilə bilən olduğunu öyrətmək vacibdir.

3. Dərs prosesinin maraqlı və çoxşaxəli olması

Rutin və monoton dərs mühiti şagirdləri öyrənməkdən uzaqlaşdıra bilər. İnteraktiv metodlardan, texnologiyadan və yaradıcı fəaliyyətlərdən istifadə motivasiyanı artırır.

4. Bərabər şərait yaradılması

Hər bir şagirdin fərqli ehtiyacları və qabiliyyətləri nəzərə alınmalı, fərdi yanaşma tətbiq olunmalıdır. Bu, inklüziv təhsil mühitinin də əsasını təşkil edir.

5. Tənqid yerinə təşviq

Tənqid əvəzinə konstruktiv rəy vermək, şagirdlərin inkişafını dəstəkləyir. Onların nailiyyətlərini tanımaq və kiçik irəliləyişlərini belə qeyd etmək müsbət təsir göstərir.

6. Şagirdlərin daxil olması

Şagirdlərə öz fikirlərini ifadə etmək və qərarların qəbulunda iştirak etmək imkanı verilməlidir. Bu, onların özlərinə olan inamını artırır.

Müəllimlər və valideynlər üçün tövsiyələr

• Müəllimlər: Hər bir şagirdin potensialını dərk etməli və onları öz qabiliyyətlərinə uyğun öyrənməyə təşviq etməlidir.
• Valideynlər: Təhsil prosesində müəllimlərlə əməkdaşlıq etməli, evdə dəstək mühiti yaratmalıdır.

Müsbət psixoloji təlim mühiti, yalnız akademik uğurun deyil, həm də şəxsiyyətin inkişafının təməlini təşkil edir. Belə bir mühit şagirdlərin potensialını maksimuma çatdırmağa, onların cəmiyyətdə uğurlu və balanslı fərd olmasına şərait yaradır. Müəllimlər, valideynlər və təhsil siyasəti qurucuları birgə işləyərək bu cür mühiti təmin edə bilər. Unutmayaq ki, sağlam təhsil mühiti gələcək nəslin sağlam düşüncə və davranış tərzini formalaşdırır.

Bəhman Hüseyn