Ənənəvi təhsil yanaşmaları daha çox bilik ötürülməsinə əsaslanırdı. Ancaq müasir dövrdə uğurlu təhsil sistemi yalnız məlumat ötürmək deyil, şagirdlərdə yaradıcı düşüncə, problem həll etmə və innovativ yanaşma bacarıqlarını inkişaf etdirmək məqsədini güdür. Bu yanaşmanın mərkəzində isə yaradıcı təlim dayanır.
Yaradıcı təlim uşaqların öz potensialını kəşf etməsi, fərqli situasiyalarda müstəqil və innovativ həll yolları tapması üçün yeni imkanlar açır. Bu yanaşma yalnız şagirdlərin akademik uğurunu deyil, eyni zamanda, onların həyati bacarıqlarını da inkişaf etdirir.
Yaradıcı təlim nədir?
Yaradıcı təlim, öyrənmə prosesində şagirdlərin passiv dinləyici deyil, aktiv iştirakçı olduğu bir yanaşmadır. Bu metod şagirdlərin yaradıcı düşüncə qabiliyyətlərini stimullaşdırır və onları problemlərə yeni baxış bucağı ilə yanaşmağa həvəsləndirir.
Ənənəvi təhsildə daha çox sualların doğru cavabını tapmağa yönələn bir proses müşahidə olunur. Yaradıcı təlimdə isə sualların müxtəlif mümkün cavabları və onların tətbiqi yolları araşdırılır.
Yaradıcı təlimin əsas xüsusiyyətləri
- Problem əsaslı öyrənmə
Şagirdlər qarşılarına qoyulan problemləri həll etmək üçün müxtəlif yanaşmalar tətbiq edir. Bu proses onların analitik və yaradıcı düşüncə qabiliyyətlərini gücləndirir. - Komanda işi
Yaradıcı təlim şagirdlər arasında əməkdaşlıq ruhunu inkişaf etdirir. Qrup layihələri və kollektiv işlər vasitəsilə uşaqlar birgə işləməyi və fikirlərini paylaşmağı öyrənirlər. - Təcrübəyə əsaslanan öyrənmə
Yaradıcı təlimdə şagirdlər nəzəriyyə ilə praktika arasında əlaqə qururlar. Onlar real həyat problemlərini həll etməklə öyrənir, yaradıcı layihələr üzərində işləyir və əldə etdikləri bilikləri tətbiq edirlər. - Xəyal gücünün stimullaşdırılması
Şagirdlər sərbəst şəkildə öz fikirlərini ifadə etmək imkanı qazanırlar. Bu yanaşma onların xəyal gücünü stimullaşdırır və fərqli baxış tərzləri formalaşdırır. - Səhvlərdən öyrənmə
Yaradıcı təlimdə səhvlər təbii bir öyrənmə mərhələsi kimi qəbul edilir. Şagirdlər səhvlərindən nəticə çıxarmağı və yenidən cəhd etməyi öyrənirlər.
Yaradıcı təlimin faydaları
- Düşüncə sərbəstliyi
Yaradıcı təlim şagirdlərə məhdudiyyətlər olmadan düşünmək və fikirlərini azad şəkildə ifadə etmək imkanı verir. Bu, onların fərdi bacarıqlarını və innovativ ideyalarını inkişaf etdirir. - Həyati bacarıqların inkişafı
Şagirdlər yalnız akademik biliklər deyil, eyni zamanda əməkdaşlıq, problem həll etmə və liderlik bacarıqları əldə edirlər. - Motivasiya və maraq artırır
Yaradıcı və maraqlı dərs metodları şagirdləri daha həvəslə öyrənməyə təşviq edir. Bu, onların təhsilə qarşı müsbət münasibətinin formalaşmasına kömək edir. - Hərtərəfli inkişaf
Yaradıcı təlim şagirdlərin yalnız bir sahədə deyil, müxtəlif sahələrdə bacarıqlarını inkişaf etdirməyə imkan yaradır. Bu, onların gələcəkdə çoxşaxəli fərd kimi yetişməsini təmin edir.
Azərbaycan təhsil sistemində yaradıcı təlimin tətbiqi
Son illər Azərbaycan təhsil sistemində yaradıcı təlimə maraq artmaqdadır. Təhsil islahatları çərçivəsində yaradıcı təlim yanaşmalarının tətbiqi istiqamətində müəyyən addımlar atılır. Müasir metodikalar, interaktiv tədris materialları və layihə əsaslı dərs nümunələri məktəblərdə geniş tətbiq olunur.
Ancaq bu istiqamətdə daha çox iş görülməlidir. Müəllimlər üçün xüsusi təlimlər, məktəblərdə yaradıcı dərnəklərin təşkili və təhsil resurslarının artırılması, yaradıcı təlimin daha geniş tətbiqinə imkan yarada bilər.
Müəllimlərə və valideynlərə tövsiyələr
- Müəllimlər:
- Şagirdlərin sual vermək və yeni ideyalar təklif etmək azadlığını təmin edin.
- Yaradıcı və müxtəlif metodlardan istifadə edin. Məsələn, layihə əsaslı öyrənmə, rollu oyunlar və beyin fırtınası sessiyaları.
- Uşaqların səhv etməsindən qorxmamalarını təşviq edin və səhvləri bir öyrənmə fürsəti kimi qəbul edin.
- Valideynlər:
- Uşaqlarınızı müstəqil düşünməyə təşviq edin və onların suallarına ətraflı cavab verməyə çalışın.
- Onlara sərbəst seçim imkanı yaradın və müxtəlif yaradıcılıq fəaliyyətlərində iştirak etmələrinə dəstək olun.
- Evdə öyrədici oyunlar və fəaliyyətlər təşkil edərək uşaqların marağını artırın.
Yaradıcı təlim müasir təhsil sisteminin təməl prinsiplərindən birinə çevrilməkdədir. Bu yanaşma yalnız akademik uğur üçün deyil, həm də uşaqların həyati bacarıqlarla təmin olunması üçün vacibdir.
Azərbaycan təhsil sistemində yaradıcı təlimə daha çox diqqət yetirilməli və bu yanaşma məktəb həyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilməlidir. Çünki gələcəyin uğurlu cəmiyyəti, bu gün yaradıcı və düşüncəli fərdlərin yetişdirilməsi ilə mümkün olacaqdır.
Bəhman Hüseyn
