Təhsil sahəsi daim yenilənmə və inkişaf tələb edən bir sahədir. Ancaq bir çox ölkədə, o cümlədən Azərbaycanda, təhsil sistemində yaşlı nəsil müəllimlərin və idarəedicilərin üstünlük təşkil etməsi müasir dövrün tələblərinə cavab verməkdə müəyyən çətinliklər yaradır. Bu tendensiyanın səbəbləri, təsirləri və mümkün həll yolları haqqında düşünmək vacibdir.
Problem haradan başlayır?
Təhsil sistemində yaşlı kadrların üstünlük təşkil etməsi bir neçə səbəbə əsaslanır:
- Kadr axınının zəifliyi: Gənc mütəxəssislərin təhsil sahəsinə marağının azalması nəticəsində yeni nəsil müəllimlərin sayı azdır.
- İş mühitinin stabilliyi: Təhsil sahəsindəki iş yerləri nisbətən stabil olduğundan, uzun müddət fəaliyyət göstərən kadrların sayı artır.
- Pensionerlərin aktivliyi: Pedaqoji sahədə təcrübəli kadrlar pensiya yaşına çatdıqdan sonra da fəaliyyətlərini davam etdirir, bu da gənc kadrların qarşısını kəsə bilər.
Maneələrin əsas məqamları
Yaşlı nəsilin çoxluğu təhsil sistemində bir sıra çətinliklər yarada bilər:
- Yeni texnologiyaların tətbiqi: Müasir təhsil metodlarının, rəqəmsal alətlərin və innovativ yanaşmaların tətbiqi daha çox gənc kadrların maraq dairəsinə daxildir. Yaşlı müəllimlər texnologiya ilə işləməkdə çətinlik çəkə bilərlər.
- Tədrisdə çeviklik: Gənc nəsil tələbələrin dəyişən tələblərinə uyğunlaşmaq üçün daha çevik metodlardan istifadə edir. Yaşlı nəsil isə adətən köhnə metodlardan istifadə etməyə üstünlük verir.
- İdarəetmədə konservativ yanaşma: Təhsil sistemində rəhbər vəzifələrdə yaşlı nəsil nümayəndələrinin çoxluğu dəyişikliklərə qarşı konservativ mövqe sərgiləyə bilər.
Nə etməli?
Bu problemi həll etmək üçün bir sıra strategiyalara ehtiyac var:
- Gənclərin təhsil sahəsinə cəlb olunması: Təhsil müəssisələrində gənc müəllimlərin və idarəçilərin fəaliyyətini təşviq etmək üçün daha cəlbedici şərtlər yaradılmalıdır.
- Peşəkar inkişaf proqramları: Yaşlı müəllimlərə müasir texnologiyalar və metodologiyalar haqqında təlimlər təşkil edərək, onların bilik və bacarıqlarını yeniləmək mümkündür.
- Nəsillər arasında əməkdaşlıq: Yaşlı və gənc kadrların birgə çalışması üçün mühit yaradılmalı, təcrübə və yenilik bir-birini tamamlamalıdır.
- Rəhbər kadrların yenilənməsi: Təhsil sistemində rəhbər vəzifələrdə daha gənc, innovativ yanaşmalara açıq şəxslərin təyin olunması önəmlidir.
Yaşlı nəsil təcrübə və bilik baxımından təhsil sistemində mühüm yer tutur, lakin inkişaf və yeniliklərə uyğunlaşmaq zəruridir. Gənclərin təhsil sahəsinə inteqrasiyası və yaşlı nəsillə balanslı əməkdaşlıq cəmiyyətin təhsil səviyyəsinin yüksəlməsinə və müasir tələblərə cavab verən bir sistemin qurulmasına şərait yaradacaqdır.
Bəhman Hüseyn
