Azərbaycanın ali təhsil müəssisələrinin bugünkü durumu və qəbul imtahanları ətrafında yaranmış narazılıqlar təhsil sisteminin gələcəyini təhdid edən vacib problemləri gündəmə gətirir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov vurğuladı ki, ali məktəblərdə keçirilən tədbirlər yalnız gənclərin intellektual və mənəvi inkişafına yönəlməlidir. Lakin hazırda bu prinsiplərə əməl olunmur. "Tələbələrə tiktokerləri, blogerləri, hətta rəqqasələri təqdim etməklə biz hansı nümunəni göstəririk? Halbuki bu tədbirlərdə alimlər, yazarlar, şairlər və ya digər dahi şəxslər iştirak etməli, gənclər üçün əsl nümunə olmalıdırlar," deyə Kamran Əsədov qeyd etdi.

Ekspert əlavə etdi ki, bu cür yanaşma təhsilalanların prioritetlərini dəyişir və cəmiyyətin intellektual səviyyəsinin aşağı düşməsinə səbəb olur. "Tiktokerlərdən nümunə götürərək formalaşan gənc nəsil hansı dəyərlərə sahib olacaq? Təhsil müəssisələri nümunəvi davranışlar və əsl mənəvi dəyərlər ötürən platformalar olmalıdır," o vurğuladı.

Eyni zamanda, mart ayında keçirilən qəbul imtahanları ilə bağlı yaranan narazılıqlar sistemdəki problemlərin başqa bir göstəricisidir. Kamran Əsədov bildirdi ki, abituriyentlər onsuz da imtahan stresi yaşayır, lakin səhv tətbiq edilmiş və ya məntiqsiz suallar bu gərginliyi daha da artırır. "İmtahan sualları orta məktəbdə keçilməyən mövzulardan tərtib edildikdə, bu, abituriyentlərin tamamilə çaşqınlıq yaşamasına səbəb olur. Uşaq məktəbdə öyrənmədiyi bir mövzuda necə düzgün cavab yaza bilər?" deyə o sual edir.

Kamran Əsədov statistik məlumatlara əsaslanaraq vurğuladı ki, abituriyentlərin böyük bir hissəsi məhz məntiqsiz suallar üzündən istədikləri nəticəni əldə edə bilmir. "2023-cü ildə keçirilmiş qəbul imtahanlarında abituriyentlərin təxminən 40%-i məhz uyğun olmayan və ya qeyri-dərs proqramına aid suallar səbəbindən aşağı nəticə göstərib," o qeyd etdi.

Xüsusilə imtahanlarda istifadə olunan mətnlər ciddi narazılıqlara səbəb olur. Bu mətnlərin çoxunun türk dilindən zəif tərcümə edilərək təqdim olunması abituriyentlərin sualları anlamaqda çətinlik çəkməsinə gətirib çıxarır. "Bu mətnlər bəzən o qədər ağır və qarışıq olur ki, abituriyentlər sualın özünə keçmədən vaxtlarını itirir. Üstəlik, tərcümə səhvləri məntiqi anlaşılmazlıqlar yaradır," deyə Kamran Əsədov qeyd etdi. Onun fikrincə, imtahanlardakı mətnləri ya ciddi şəkildə yenidən nəzərdən keçirmək, ya da ümumiyyətlə ləğv etmək lazımdır. "Nə üçün abituriyentləri bu qədər stressə salırıq? İmtahanlar onların bilik və bacarıqlarını yoxlamaq üçündür, onları yorub tükəndirmək üçün deyil," o vurğuladı.

Ekspert əlavə etdi ki, digər ölkələrdə tətbiq olunan imtahan suallarını olduğu kimi götürüb Azərbaycan təhsil sisteminə tətbiq etmək doğru deyil. "Hər ölkənin təhsil proqramı, mədəniyyət konteksti və tədris prioritetləri fərqlidir. Xarici sualları mənimsəmək üçün əvvəlcə onları yerli proqramımıza uyğunlaşdırmalıyıq," Kamran Əsədov qeyd etdi.

Təhsil eksperti belə bir yanaşmanın həm abituriyentlərin psixoloji rifahını qoruyacağını, həm də daha ədalətli bir imtahan sistemi yaradacağını düşünür. O vurğuladı ki, abituriyentlərin gələcəyə ümidlə baxması, təhsil prosesindən zövq alması üçün onlara dəstək olmaq, onların üzərinə yersiz stress yükləməmək lazımdır. "Bizim əsas məqsədimiz gənclərimizin biliklərini obyektiv şəkildə ölçmək və onların potensialını dəyərləndirməkdir. Buna nail olmaq üçün isə təhsil sistemimizi yenidən nəzərdən keçirməli, imtahan formatında əsaslı dəyişikliklər etməliyik," deyə Kamran Əsədov fikirlərini yekunlaşdırdı.

Bəhman Hüseynli