Müəllimlərdən məktəblərdə zorla qəzet abunəliyi üçün pul yığılması məsələsi cəmiyyətdə geniş narazılıq doğurur və təhsil sahəsində qanunvericilik prinsipləri ilə ziddiyyət təşkil edir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov bu mövzunu araşdıraraq qeyd edir ki, belə təcrübələr həm müəllimlərin hüquqlarını pozur, həm də təhsil mühitində gərginlik yaradır. Təhsil müəssisələrinin məqsədi müəllimləri məcburi ödənişlərə yönləndirmək yox, onların iş şəraitini yaxşılaşdırmaq və tədrisin keyfiyyətini artırmaqdır.
Statistik məlumatlara əsasən, Azərbaycanda hər il yüzlərlə müəllim müxtəlif ödənişlərin məcburi olmasından şikayət edir. Bu hallar əsasən qəzet abunəliyi, təhsil resurslarının alınması və digər ödənişlər şəklində təzahür edir. Araşdırmalar göstərir ki, məktəb rəhbərliyi bəzən bu addımı "vəzifə öhdəliyi" adı ilə əsaslandırır. Lakin bu, birbaşa qanunvericiliyə ziddir. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi və Təhsil Qanunu müəllimlərin məcburi ödənişlərə cəlb olunmasını qəti şəkildə qadağan edir.
Kamran Əsədov vurğulayır ki, məktəb rəhbərləri müəllimləri müxtəlif maliyyə öhdəliklərinə məcbur etməzdən əvvəl qanunları nəzərə almalıdırlar. Təhsildə bu cür hallar həm müəllimlərin motivasiyasını azaldır, həm də iş mühitini zəhərləyir. Əksinə, müəllimlərin maliyyə yükünü azaltmaq üçün tədbirlər görülməlidir. Ekspert qeyd edir ki, qəzet abunəliyi kimi məsələlərdə müəllimlər könüllü seçim hüququna malikdir və hər hansı məcburiyyət qeyri-qanunidir.
Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, bu cür hallar müəllimlərin fəaliyyətinə mənfi təsir edir. Məsələn, Avropa ölkələrində müəllimlərin hüquqlarını qorumaq üçün güclü həmkarlar ittifaqları fəaliyyət göstərir və belə hallar baş verdikdə bu ittifaqlar dərhal müdaxilə edir. Azərbaycanda da müəllimlərin hüquqlarını qorumaq üçün həmkarlar ittifaqlarının rolu artırılmalı və daha fəal olmalıdır.
Kamran Əsədov əlavə edir ki, bu məsələ yalnız müəllimlərin hüquqları ilə məhdudlaşmır, həm də təhsil sisteminin ümumi imicinə mənfi təsir edir. Müəllimlərdən məcburi ödənişlər tələb etmək, onları əlavə maliyyə təzyiqinə məruz qoyur və bu, onların əsas funksiyasından – təhsilin keyfiyyətini artırmaqdan yayındırır. Məktəb rəhbərliyinə belə hallar üzrə müvafiq tövsiyələr verilməli və bu məsələlər ciddi nəzarət altına alınmalıdır.
Sonda ekspert vurğulayır ki, təhsil sistemində şəffaflıq və ədalət prinsiplərinin qorunması vacibdir. Müəllimlərin məcburi ödənişlərdən azad edilməsi üçün həm cəmiyyətin, həm də təhsil nazirliyinin daha aktiv mövqe sərgiləməsi lazımdır. Təhsil müəssisələrinin əsas məqsədi müəllimləri maliyyə öhdəlikləri ilə yükləmək yox, onların potensialını maksimum istifadə edərək cəmiyyətin inkişafına töhfə vermələrinə dəstək olmaqdır.
Bəhman Hüseynli
