Təhsil tədqiqatçısı Bəhman Hüseynli qeyd edir ki, məktəb direktorlarının işə qəbulu üzrə mövcud mexanizmlər Azərbaycan təhsil sisteminin müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşması prosesində ən zəif həlqələrdən biridir. O bildirir ki, idarəetmə və liderlik sahəsində qlobal standartlara cavab vermək üçün bu proses fundamental şəkildə yenidən nəzərdən keçirilməlidir.
Mövcud qanunvericilik – Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” Qanunu – məktəb direktorlarının təyin edilməsində təhsil sahəsində bilik və bacarıqların əhəmiyyətini vurğulasa da, praktiki tətbiqlərdə bu yanaşma əksini tapmır. Prosesin əsasını təşkil edən test imtahanları yalnız nəzəri biliklərin qiymətləndirilməsinə yönəlib və rəhbərlik üçün tələb olunan liderlik, strateji düşünmə və innovativ idarəetmə qabiliyyətlərini ölçməkdə acizdir.
Bəhman Hüseynli sitat gətirir ki, “Müasir təhsil müəssisəsinin direktoru yalnız idarəedici deyil, həm də lider olmalıdır. Liderlik bacarıqları isə təkcə nəzəri biliklərdən deyil, praktiki təcrübə, şəxsi keyfiyyətlər və idarəetmə qabiliyyətindən asılıdır. Bu səbəbdən, direktorların işə qəbulu prosesində multidissiplinar yanaşmanın tətbiqi vacibdir.”
Dünyanın bir çox ölkələrində məktəb direktorlarının seçilməsi çoxmərhələli sistem əsasında həyata keçirilir. Məsələn, Finlandiyada namizədlər yalnız nəzəri bilikləri yoxlamaqla kifayətlənmir, həm də təhsil müəssisəsində liderlik simulyasiyaları vasitəsilə real idarəetmə bacarıqlarını nümayiş etdirirlər. ABŞ-da isə direktorların işə qəbulu prosesi çoxşaxəli qiymətləndirmə üsullarından ibarətdir:
Bu yanaşma yalnız idarəetmə potensialı yüksək olan şəxslərin seçilməsini təmin edir.
Bəhman Hüseynli vurğulayır ki, “Biz beynəlxalq təcrübəni nəzərə alaraq, direktorların işə qəbulu prosesinə praktiki və nəzəri yanaşmanı birləşdirən elementlər daxil etməliyik. Təhsil idarəetməsində liderlik qabiliyyətləri xüsusi əhəmiyyət daşıyır və bu, yalnız testlərlə ölçülə bilməz.”
2024-cü il statistikasına əsasən, Azərbaycanda direktor vəzifəsinə qəbul edilənlərin təxminən 65%-i əvvəlki rəhbərlik təcrübəsinə malik olmayıb. Bu göstərici məktəblərin idarəetmə sisteminin səmərəliliyinin artırılmasında ciddi problemlərin olduğunu göstərir. Bundan əlavə, respondentlərin 40%-i direktorların idarəçilik bacarıqlarının aşağı səviyyədə olduğunu qeyd edib.
Təhsil tədqiqatçısı Bəhman Hüseynli qeyd edir ki, Azərbaycanda direktorların işə qəbulu üçün aşağıdakı addımlar atılmalıdır:
Bəhman Hüseynli bildirir ki, “Müasir təhsil sistemində uğur yalnız bilikli müəllimlər və müasir infrastrukturla deyil, həm də innovativ və liderlik qabiliyyətlərinə malik direktorlarla mümkündür. Ona görə də direktorların seçimi və hazırlanması sahəsində təkmilləşdirmə mütləqdir.”
Nəticə etibarilə, məktəb direktorlarının işə qəbulu prosedurlarının müasir tələblərə uyğunlaşdırılması Azərbaycanın təhsil sisteminin beynəlxalq standartlara inteqrasiyası üçün mühüm addımdır. Bu yanaşma yalnız idarəetmədə səmərəliliyi artırmaqla qalmayacaq, həm də təhsil keyfiyyətinin artmasına birbaşa təsir göstərəcəkdir.
Kənan Nağıbəyli