Estetik tərbiyə insanın həyatın gözəlliklərini hiss etmək, qiymətləndirmək və yaratmaq bacarığını inkişaf etdirən mühüm təhsil istiqamətlərindən biridir. Bu tərbiyə uşaqlıqdan başlayaraq insanda estetik duyğu, zövq və yaradıcılıq meyllərini formalaşdırır. Məktəbdə estetik tərbiyənin düzgün təşkili üçün onun prinsiplərinə əməl etmək vacibdir.

Estetik tərbiyə nədir və niyə vacibdir?

Estetik tərbiyə uşaqlarda və gənclərdə gözəlliyi dərk etmək və qiymətləndirmək qabiliyyətini inkişaf etdirir. O, yalnız incəsənətə deyil, həm də ətraf mühitə, insan münasibətlərinə və gündəlik həyatın müxtəlif aspektlərinə yönəlmişdir.

• Estetik tərbiyə insanda yüksək mənəvi keyfiyyətlərin inkişafına yardım edir.
• Yaradıcı düşüncəni təşviq edərək fərdi və sosial inkişafı gücləndirir.
• İnsanları ətraf mühitin qorunmasına, harmoniya yaratmağa sövq edir.

Estetik tərbiyənin əsas prinsipləri

1. Şəxsiyyətyönümlülük

Hər bir fərdin estetik duyğusu fərqlidir. Estetik tərbiyədə fərdi yanaşma əsas rol oynayır. Bu, uşağın maraqlarını və qabiliyyətlərini nəzərə alaraq onun estetik dünyagörüşünün inkişafına şərait yaradır.

2. Harmoniya və ümumi gözəlliyin təşviqi

Estetik tərbiyə yalnız incəsənət və musiqi ilə məhdudlaşmamalıdır. Tədris prosesində təbiətin, əmək fəaliyyətinin və insan münasibətlərinin gözəlliklərinə diqqət yetirmək vacibdir. Məsələn, şagirdlərə təbiətdəki rənglərin ahəngini, şəhər memarlığının estetik elementlərini öyrətmək olar.

3. Əlaqəlilik və yaşamla bağlılıq

Estetik tərbiyə həyatla sıx bağlı olmalıdır. Şagirdlər gündəlik həyatda gözəlliyi görməyi və qiymətləndirməyi öyrənməlidirlər. Məsələn, sadə bir masa tərtibatında və ya geyim seçimi zamanı estetik elementlərə diqqət yetirmək təşviq edilə bilər.

4. İnteraktivlik və yaradıcı fəallıq

Estetik tərbiyə yalnız passiv bilik ötürməklə deyil, aktiv iştirakla həyata keçirilməlidir. Şagirdlər rəsmlər çəkmək, musiqi ifa etmək, teatr tamaşaları hazırlamaq kimi fəaliyyətlərdə iştirak etməklə öz yaradıcı bacarıqlarını inkişaf etdirirlər.

5. Bütövlük və tarazlıq

Estetik tərbiyə yalnız bir istiqamətə fokuslanmamalıdır. O, musiqi, rəsm, ədəbiyyat, təbiət və digər sahələr arasında tarazlıq yaradan kompleks yanaşma əsasında təşkil edilməlidir.

6. Tarixi və mədəni kontekstin qavranılması

Hər bir xalqın öz mədəni irsi və estetik dəyərləri vardır. Estetik tərbiyədə milli dəyərlərin təşviqi ilə yanaşı, qlobal mədəniyyətin gözəlliklərinin də öyrədilməsi vacibdir. Bu, şagirdlərdə həm milli kimlik hissi, həm də dünya mədəniyyətinə hörmət hissi yaradır.

Azərbaycanda estetik tərbiyə

Azərbaycanda estetik tərbiyə, xüsusilə musiqi və rəsm dərslərində əks olunur. Xalq musiqisi, klassik ədəbiyyat və memarlıq nümunələri uşaqlarda gözəlliyə maraq oyadır. Lakin bəzi məktəblərdə bu sahəyə yetərincə diqqət yetirilmir. İnteraktiv dərslər və əlavə məşğələlərin artırılması ilə estetik tərbiyənin gücləndirilməsi mümkündür.

Tövsiyələr

Estetik tərbiyə yalnız fərdi inkişaf üçün deyil, həm də daha harmonik bir cəmiyyətin qurulması üçün vacibdir. Tədris prosesində aşağıdakı addımların atılması tövsiyə olunur:

• Estetik tərbiyə ilə bağlı əlavə dərnəklər və layihələr təşkil edilməlidir.
• Müəllimlər estetik tərbiyənin metodikasını mənimsəmək üçün xüsusi təlimlərdən keçməlidir.
• Təbiət gəzintiləri, muzey ziyarətləri və mədəni tədbirlər vasitəsilə şagirdlərə praktiki estetik təcrübələr yaşadılmalıdır.

Estetik tərbiyə insana yalnız gözəlliyi dərk etməyi deyil, həm də onu yaratmağı öyrədir. Bu tərbiyənin gücləndirilməsi cəmiyyətin mədəni inkişafı üçün mühüm addımdır.

Bəhman Hüseyn