20 Yanvar Azərbaycan xalqının qan yaddaşı, milli azadlıq və müstəqillik uğrunda mübarizəsinin əbədi simvoludur. Bu tarix yalnız faciə deyil, həm də xalqın iradəsinin sarsılmazlığını və dövlətçilik uğrunda mübarizəsini əks etdirir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov qeyd edir ki, “20 Yanvar hadisələri yalnız tarix dərslərində öyrənilməməli, həm də hər bir azərbaycanlı gəncin milli mənlik şüurunun formalaşmasında mühüm rol oynamalıdır.”
1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə Bakıya daxil olan sovet ordusu dinc əhaliyə qarşı amansız bir qırğın həyata keçirdi. Rəsmi məlumatlara görə, həmin gecə 147 nəfər öldürüldü, 744 nəfər yaralandı, 841 nəfər isə qanunsuz həbs olundu. Bu hadisə xalqın yaddaşında yalnız bir faciə kimi deyil, həm də azadlıq və müstəqillik uğrunda qurbanların verildiyi bir tarix kimi qalır. Kamran Əsədov vurğulayır ki, “bu rəqəmlər təkcə statistika deyil, həm də hər bir gəncin vətənpərvərlik şüurunda mühüm bir mesajdır. Təhsil sistemi bu mesajı gələcək nəsillərə ötürmək üçün əsas platformadır.”
Azərbaycan təhsil sistemində 20 Yanvar hadisələrinin əhəmiyyəti xüsusi yer tutur. Milli Təhsil Strategiyasına əsasən, şagirdlərin tarixi hadisələri dərindən anlaması və milli-mənəvi dəyərləri mənimsəməsi əsas məqsədlərdən biridir. 2007-ci ildə qəbul edilən "Təhsil haqqında" qanunda vətənpərvərlik tərbiyəsinin təhsil prosesinin mühüm elementi olduğu vurğulanır. Kamran Əsədov bildirir ki, “20 Yanvar dərslərinin daha effektiv olması üçün müasir tədris metodlarından istifadə edilməli, interaktiv dərslər və müzakirələr vasitəsilə şagirdlərə bu hadisələrin əhəmiyyəti aydın izah edilməlidir.”
Dünya təcrübəsinə nəzər salsaq, xalqlar öz tarixi faciələrini yadda saxlamaq və gələcək nəsillərə çatdırmaq üçün müxtəlif metodlardan istifadə edirlər. Məsələn, ABŞ-da 11 sentyabr hadisələri ilə bağlı dərslər xüsusi hazırlanmış tədris proqramları vasitəsilə şagirdlərə öyrədilir. İsrail isə Holokost haqqında tədris üçün interaktiv muzeylər, sənədli filmlər və real hadisələrə əsaslanan müzakirələrdən istifadə edir. Kamran Əsədov vurğulayır ki, “Azərbaycan da 20 Yanvar hadisələrinin tədrisində bu təcrübələrdən yararlanmalı, rəqəmsal resurslar və interaktiv yanaşmalar tətbiq edilməlidir.”
20 Yanvar hadisələrinin tədrisində diqqət çəkilməsi vacib olan digər bir məqam isə qlobal insan hüquqları və ədalət prinsipləri kontekstində bu faciənin təhlilidir. Təhsil eksperti bildirir ki, “bu yanaşma şagirdlərə yalnız tarixi hadisələri öyrətməklə kifayətlənməyəcək, həm də onların ədalət və insan hüquqları anlayışını dərinləşdirəcək.” Burada beynəlxalq hüquq normalarına və BMT-nin 1948-ci il İnsan Hüquqları Bəyannaməsinə istinad edilməsi faydalı ola bilər.
Azərbaycanın təhsil sistemində 20 Yanvar hadisələrinin tədrisində yeni yanaşmalara ehtiyac var. Kamran Əsədov qeyd edir ki, “bu hadisələr yalnız tarixi dərs kimi yox, həm də gələcək nəsillərin milli şüurunun inkişafında mühüm vasitə kimi qəbul edilməlidir.” Təhsil müəssisələrində bu istiqamətdə tədbirlər planı hazırlanmalı, şagirdlər arasında inşa müsabiqələri, debatlar və müxtəlif layihələr həyata keçirilməlidir.
Son olaraq, 20 Yanvar hadisələrinin yaddaşlardan silinməməsi üçün təhsil sisteminə böyük məsuliyyət düşür. Təhsil eksperti bildirir ki, “bu tarix bizim müstəqilliyimiz uğrunda ödədiyimiz böyük bir bədəldir və bu bədəlin dəyərini yalnız biliklə, milli şüurla və gənclərimizin vətənpərvərlik ruhu ilə qoruya bilərik.” Təhsil sistemi bu yolda həm milli, həm də beynəlxalq təcrübədən yararlanaraq müasir dövrün tələblərinə uyğun metodlarla bu məqsədə nail olmalıdır.
Bəhman Hüseynli