Dil bilikləri müasir dünyada qlobal karyera imkanlarının açarıdır və orta məktəblərdə xarici dillərin tədrisi bu baxımdan xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Təhsil tədqiqatçısı Sabir Hüseynov qeyd edir ki, “dil öyrənmək sadəcə bir kommunikasiya vasitəsi deyil, həm də qlobal mühitdə inteqrasiyanın, mədəni üfüqlərin genişləndirilməsinin əsas şərtlərindən biridir.”
Hazırda Azərbaycanda orta məktəblərdə xarici dillər əsasən ingilis, rus, fransız və alman dilləri kimi tədris olunur. Dövlət Statistika Komitəsinin 2023-cü il məlumatlarına görə, şagirdlərin 65%-i ingilis dilini birinci xarici dil kimi öyrənir. Bu, qlobal standartlarla ayaqlaşmaq baxımından əhəmiyyətlidir, çünki ingilis dili dünya bazarında ən çox tələb olunan dillərdən biridir. Təhsil qanunvericiliyinə əsasən, Azərbaycanda ümumi təhsil müəssisələrində xarici dillərin tədrisi məcburidir və bu, beynəlxalq standartlara uyğunluq təmin etmək məqsədi güdür.
Sabir Hüseynov bildirir ki, “orta məktəblərdə dil tədrisinin keyfiyyətini artırmaq üçün beynəlxalq standartlara uyğun tədris proqramları və müasir metodologiyaların tətbiqi vacibdir.” Beynəlxalq standartlar arasında CEFR (Common European Framework of Reference for Languages) xüsusilə əhəmiyyətlidir. CEFR dil biliklərinin 6 səviyyədə (A1-dən C2-yə qədər) təsnifatını təqdim edir və bu standartlar əsasında dil bacarıqlarının inkişafı daha strukturlaşdırılmış şəkildə həyata keçirilə bilər.
Dünya təcrübəsi göstərir ki, xarici dillərin tədrisində erkən yaşdan başlamaq daha effektlidir. Məsələn, Finlandiyada şagirdlər birinci sinifdən iki xarici dil öyrənməyə başlayır və bu prosesdə interaktiv metodlardan geniş istifadə olunur. Sabir Hüseynov vurğulayır ki, “Azərbaycan məktəblərində də bu cür yanaşma tətbiq edilməlidir. Şagirdlər dil öyrənərkən yalnız qrammatika və lüğət deyil, həm də praktiki ünsiyyət bacarıqlarını inkişaf etdirməlidir.”
Müasir texnologiyaların tətbiqi dil öyrənmə prosesini daha da effektiv edir. Təhsil tədqiqatçısı qeyd edir ki, “xarici dillərin tədrisində rəqəmsal resurslardan istifadə etmək həm şagirdlərin motivasiyasını artırır, həm də dil bacarıqlarını daha sürətlə inkişaf etdirməyə imkan yaradır.” Elektron dərsliklər, onlayn platformalar və mobil tətbiqlər bu sahədə uğurla istifadə edilə bilər.
Xarici dil bilikləri şagirdlər üçün yalnız təhsil prosesi zamanı deyil, peşəkar karyera üçün də əvəzolunmaz bir vasitədir. Məsələn, BMT, Avropa İttifaqı və Dünya Bankı kimi beynəlxalq təşkilatlarda işə qəbul zamanı çoxdilli biliklər əsas tələblərdən biridir. Beynəlxalq Əmək Təşkilatının məlumatlarına görə, çoxdillilik iş bazarında əməkhaqqını 20-30% artırır. Sabir Hüseynov vurğulayır ki, “Azərbaycan gənclərinin beynəlxalq bazarda rəqabətə davamlı olması üçün məktəblərdə dil tədrisinə xüsusi önəm verilməlidir.”
Azərbaycanın Təhsil Nazirliyinin 2024-cü ildə tətbiq etdiyi “Dil Tədrisinin Təkmilləşdirilməsi Proqramı” çərçivəsində müəllimlərin ixtisasartırma kursları keçirilmişdir. Bu kurslar vasitəsilə müəllimlər müasir metodologiyaları öyrənərək dərslərdə tətbiq edə bilirlər. Sabir Hüseynov qeyd edir ki, “müəllimlərin peşəkarlığı dil tədrisinin keyfiyyətində həlledici amildir və bu istiqamətdə davamlı işlər görülməlidir.”
Qlobal təcrübə göstərir ki, xarici dillərin tədrisi təkcə təhsil siyasətinin deyil, həm də ümumi inkişaf strategiyasının bir hissəsidir. Məsələn, Sinqapurda çoxdilli təhsil sistemi ölkənin iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayıb. Sabir Hüseynov vurğulayır ki, “Azərbaycan da öz məktəblərində çoxdilli təhsil modelini inkişaf etdirərək beynəlxalq təcrübəni tətbiq etməlidir.”
Son olaraq, Sabir Hüseynov bildirir ki, “orta məktəblərdə xarici dillərin tədrisi şagirdlərin qlobal mühitdə özlərini rahat hiss etməsi, ölkənin beynəlxalq aləmdə mövqeyini gücləndirilməsi və milli iqtisadiyyatın inkişafı baxımından strateji əhəmiyyətə malikdir. Bu istiqamətdə aparılan islahatlar davamlı və sistemli olmalıdır.” Bu yanaşma Azərbaycan gənclərinin gələcəyini daha parlaq edəcək və ölkənin qlobal miqyasda daha güclü mövqe tutmasına töhfə verəcək.
Kənan Nağıbəyli