Jurnalist Bəhman Hüseynli: Salam, Əfsanə xanım. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində uşaqlara psixoloji xidmətin göstərilməsi mövzusunda sizinlə söhbət etmək istərdik. İlk olaraq, məktəbəqədər yaş dövründə psixoloji xidmətin əhəmiyyəti haqqında nə deyə bilərsiniz?
Psixoloq Əfsanə Əsədova: Salam, Bəhman bəy. Məktəbəqədər dövr uşaqların sosial, emosional və intellektual inkişafının ən vacib mərhələlərindən biridir. Bu dövrdə uşaqların şəxsiyyəti formalaşır, dünyaya və özünə münasibətləri yaranır. Psixoloji xidmətlər bu inkişafın sağlam və dayanıqlı olmasına böyük töhfə verir. Uşaqların erkən yaşlarda psixoloji dəstək alması gələcəkdə onların özünəinamlı, sosial baxımdan uyğunlaşmış və emosional baxımdan güclü fərdlər kimi yetişməsinə kömək edir.
Bəhman Hüseynli: Bəs məktəbəqədər təhsil müəssisələrində psixoloji xidmətin konkret olaraq hansı sahələrə fokuslanması vacibdir?
Əfsanə Əsədova: Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində psixoloji xidmətin əsas sahələri uşaqların sosial-emosional inkişafı, davranış problemlərinin erkən diaqnostikası və qarşısının alınması, uşaqların adaptasiya prosesi və emosional dəstəyin göstərilməsi olmalıdır. Bu xidmətlər, həmçinin valideynlərə və müəllimlərə də dəstək olmaqla onların uşaqlarla düzgün ünsiyyət qurmasına yardım edir. Uşaqların duyğusal və davranış problemlərini erkən mərhələdə müəyyənləşdirmək və müdaxilə etmək onların gələcək təhsil həyatına müsbət təsir göstərir.
Bəhman Hüseynli: Valideynlər psixoloji xidmətlərə necə yanaşmalıdırlar? Çünki bəzən cəmiyyətdə bu məsələyə fərqli fikirlər var.
Əfsanə Əsədova: Tamamilə haqlısınız, Bəhman bəy. Psixoloji xidmətlərə yanaşma valideynlər arasında bəzən fərqli olur. Bəzi valideynlər uşaqlarının psixoloqla işləməsini ehtiyac kimi qəbul etməyə bilər və ya psixoloji dəstəyi problemlə əlaqələndirə bilərlər. Lakin psixoloqun fəaliyyəti təkcə problemləri həll etmək deyil, həm də uşağın sağlam emosional inkişafını dəstəkləməkdir. Valideynlər psixoloji xidmətləri uşaqların emosional rifahını və gələcək uğurlarını təmin edən bir vasitə kimi görməlidirlər. Psixoloji dəstək yalnız çətinliklər yarandıqda deyil, uşaqların ümumi inkişafını müşahidə etmək və dəstəkləmək üçün də vacibdir.
Bəhman Hüseynli: Bəs bu xidmətlərin təşkilində hansı çətinliklər yaranır və onları necə həll etmək olar?
Əfsanə Əsədova: Çətinliklər bir neçə səviyyədə ortaya çıxa bilər. Birinci növbədə, psixoloji xidmətlərin təhsil müəssisələrində sistemli və davamlı şəkildə təşkili üçün mütəxəssislərin sayının kifayət qədər olması vacibdir. Təəssüf ki, bəzən məktəbəqədər müəssisələrdə ixtisaslı psixoloqların sayı məhdud olur. Bundan əlavə, müəllim və valideynlərin psixoloji xidmətlər haqqında kifayət qədər məlumatlı olmaması da çətinlik yaradır. Bu vəziyyəti yaxşılaşdırmaq üçün maarifləndirici proqramlar, təlimlər təşkil edilməli və valideynlərə psixoloji xidmətlərin əhəmiyyəti haqqında geniş məlumat verilməlidir.
Bəhman Hüseynli: Sizcə, dövlət səviyyəsində məktəbəqədər təhsil müəssisələrində psixoloji xidmətlərin genişləndirilməsi üçün hansı addımlar atılmalıdır?
Əfsanə Əsədova: Dövlət səviyyəsində məktəbəqədər təhsil müəssisələrində psixoloji xidmətlərin genişləndirilməsi üçün ilk növbədə bu sahəyə daha çox resurs ayrılmalıdır. İxtisaslı psixoloqların hazırlanması, onların daimi təlimlərlə inkişaf etdirilməsi və psixoloji xidmətlərin standartlarının müəyyənləşdirilməsi vacibdir. Bundan əlavə, bu sahədə qanunvericilik bazası gücləndirilməli, təhsil müəssisələrində psixoloji xidmətlərin məcburi olması təmin edilməlidir. Dövlət proqramları vasitəsilə psixoloji xidmətlərin məktəbəqədər təhsil müəssisələrində universal şəkildə tətbiqi üçün tədbirlər görülməlidir.
Bəhman Hüseynli: Əfsanə xanım, çox sağ olun, bu dəyərli məlumatlar və aydın izah üçün. Sonda uşaqları məktəbəqədər yaş dövründə olan valideynlərə nə məsləhət görərdiniz?
Əfsanə Əsədova: Valideynlərə məsləhətim odur ki, uşaqlarının emosional və psixoloji sağlamlığını da ən azı fiziki sağlamlıq qədər önəmsəsinlər. Onları müşahidə etsinlər, onların duyğularını və davranışlarını nəzərə alsınlar və lazım olduqda mütəxəssislərə müraciət etməkdən çəkinməsinlər. Uşaqların erkən yaşlarda düzgün psixoloji dəstək alması gələcək həyatlarında daha xoşbəxt və balanslı fərdlər olmasına kömək edəcəkdir.
Bəhman Hüseynli: Çox sağ olun, Əfsanə xanım. Uğurlar arzulayıram!
Əfsanə Əsədova: Təşəkkür edirəm! Sizə də fəaliyyətinizdə uğurlar arzulayıram!