Müəllimlər cəmiyyətin təhsil, bilik və mədəniyyət səviyyəsini formalaşdıran əsas simalardır. Onların verdiyi töhfələr, yetişdirdiyi gənclər ölkənin gələcəyini müəyyən edir. Lakin ölkəmizdə müəllimlərin əmək haqqından gəlir vergisinin tutulması, onların aldığı məvacibin əhəmiyyətli hissəsinin dövlətə geri qaytarılmasına səbəb olur. Təhsil eksperti Kamran Əsədov bu məqamı əsaslandıraraq qeyd edir ki, müəllimlərdən gəlir vergisinin tutulmaması onların sosial rifahına, motivasiyasına və iş keyfiyyətinə müsbət təsir edə bilər.
Azərbaycanda müəllimlərin maaşları son illərdə müəyyən qədər artırılsa da, onların aldığı əmək haqqı, xüsusilə region müəllimləri üçün hələ də kifayət qədər deyil. Müəllimlərin yüksək iş yükü, əlavə hazırlıqlar, dərs vəsaitləri və bir çox digər işlərinə görə onların əmək haqlarının artırılması vacibdir. Kamran Əsədovun fikrincə, müəllimlərin məvacibindən gəlir vergisinin tutulması onların maddi çətinliklərinin daha da artmasına gətirib çıxarır, bu da onların gündəlik ehtiyaclarını təmin etməkdə çətinlik çəkməsinə səbəb olur.
Gəlir vergisi tətbiq edildikdə, müəllimlərin aylıq gəlirlərindən əhəmiyyətli bir məbləğ çıxılır. Bu isə onların ümumi gəlirlərinin azalmasına, dolayısı ilə həyat keyfiyyətlərinin aşağı düşməsinə səbəb olur. Müəllimlər hər ay öz ailələrinin və şəxsi ehtiyaclarının qarşılanması üçün kifayət qədər gəlirə ehtiyac duyurlar və vergilər onların bu ehtiyaclarını ödəmək imkanını məhdudlaşdırır.
Müəllimlərin gəlir vergisindən azad edilməsi onların gəlirlərinin artmasına, maddi təminatlarının güclənməsinə gətirib çıxara bilər. Bu addım müəllimlərin daha yüksək motivasiya ilə işə yanaşmalarına səbəb olacaqdır. Təhsil sahəsində çalışan müəllimlərin iş yükünün və vəzifələrinin nə qədər ağır olduğunu nəzərə alsaq, onların əlavə maddi dəstəyə ehtiyacı olduğu aydın olur.
Əsədov bildirir ki, gəlir vergisinin tutulmaması müəllimlərin işdən kənar fəaliyyətlərini artırmaq məcburiyyətini azalda bilər. Çox vaxt müəllimlər öz maddi ehtiyaclarını ödəmək üçün əlavə dərslər keçmək və ya digər fəaliyyətlərlə məşğul olmaq məcburiyyətində qalırlar. Gəlir vergisinin tutulmaması onların yalnız əsas işlərinə – təhsilə daha çox diqqət yetirmələrinə imkan yaradacaq və bu da tədris keyfiyyətinin artmasına səbəb ola bilər.
Dünyanın bir sıra ölkələrində müəllimlər üçün xüsusi vergi azadolmaları və ya güzəştlər tətbiq olunur. Məsələn, ABŞ-ın bəzi ştatlarında müəllimlər üçün xüsusi vergi güzəştləri nəzərdə tutulur. Həmçinin Avropa ölkələrində də təhsil sahəsində çalışanlara vergi güzəştləri verilir və ya onların gəlir vergisi dərəcələri azaldılır. Bu cür təcrübələr həmin ölkələrdə müəllimlərin rifahını artırır və təhsil sektoruna olan marağı yüksəldir.
Azərbaycanın da təhsil sahəsində çalışan müəllimlərə güzəştli vergi siyasətləri tətbiq etməsi onların sosial rifahını yaxşılaşdırmaqla yanaşı, təhsilə olan münasibəti gücləndirə bilər. Əsədov qeyd edir ki, müəllimlərin gəlir vergisindən azad edilməsi Azərbaycanda təhsil sahəsində bir yenilik ola bilər və bu, təhsil sisteminin ümumi inkişafına töhfə verə bilər.
Müəllimlər cəmiyyətin maariflənməsi və gələcək nəslin yetişdirilməsi sahəsində böyük rol oynayırlar. Gəlir vergisinin tutulmaması onlara yalnız maliyyə baxımından deyil, eyni zamanda mənəvi dəstək kimi qəbul edilə bilər. Müəllimlər öz peşə fəaliyyətlərini daha böyük həvəslə yerinə yetirə bilərlər. Bu da, təhsilin keyfiyyətinə müsbət təsir edərək, cəmiyyətə və gələcək nəsillərə daha böyük fayda gətirəcəkdir.
Kamran Əsədovun fikrincə, müəllimlərin dövlət tərəfindən belə dəstək görməsi onların işinə olan sevgi və bağlılıqlarını gücləndirəcək. Bu, həm də cəmiyyətdə müəllim nüfuzunun artmasına səbəb olacaq. Müəllimlərin gəlir vergisindən azad edilməsi onlara xüsusi qayğı və hörmət göstəricisi kimi qəbul edilə bilər.
Müəllimlərin gəlir vergisindən azad edilməsi onların maddi rifahını yaxşılaşdıracaq, işlərinə olan motivasiyanı artıracaq və təhsilin keyfiyyətini yüksəldəcəkdir. Təhsil eksperti Kamran Əsədovun vurğuladığı kimi, bu addım müəllimlərin cəmiyyətdəki yerini və sosial statusunu gücləndirəcəkdir. Azərbaycanın təhsil sistemində daha yüksək keyfiyyətin təmin olunması üçün müəllimlərə vergi güzəştlərinin tətbiqi onların iş şəraitini daha da yaxşılaşdıracaq və təhsil sahəsinin ümumi inkişafına müsbət təsir edəcəkdir.
Bəhman Hüseynli