Bakıdakı park və bağçalarda göz oxşayan güllərin qoxusu hiss edilmir. Hətta yaxınlaşıb qoxlayanda da hər hansı ətir gəlmir. Bəs nədən park və bağçalarda dekorativ güllərə üstünlük verilir?
Bakıda yol kənarlarında, parklarda gözəl gülləri, çiçəkləri çox görürük. Görünüş olaraq göz oxşayırlar, ancaq bir də qoxu məsələsi var. Bəzən yaxınlaşıb qoxlayırsan, amma hər hansı ətir gəlmir. “Qoxu bir çiçəyin ruhudur” deyib Jül Vern. Yəqin ki, elə bu səbəbdən gözəl güllər, çiçəklər görəndə hər kəs onun ətrafa gözəl qoxu bəxş etməsini istəyir. Bəs parklarla bağlı yanaşma necədir? Ətirli, yoxsa dekorativ, qoxusuz güllərə üstünlük verilir?
Mövzu ilə bağlı “Kaspi” qəzetinin yazısını təqdim edirik:
O güllər elə parklar üçündür
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Nəbatat Bağının “Qida və dərman bitkiləri” laboratoriyasının müdiri Yusif Zeynalov deyir ki, qoxusu olmayan dekorativ güllər əsasən park və bağçalar üçün nəzərdə tutulub:
“Parkdakı güllərdən qoxu gəlib-gəlməməsi şərt deyil. Əsas odur ki, gözəllik olsun, gələn insanların zövqünü oxşasın. Dekorativ güllərin də kökü təbiətdən alınıb. Yəni o dekorativ güllərin çoxu təbiətdə yetişənlərdir. Onları birbaşa gətirib parklarda əkmək, yetişdirmək olmur. Olarsa belə, təbiətdəki həmin gözəlliyi tam ala bilmirsən. Təbiətdəki gözəl gülləri hibridləşdirirlər, bir az dəyişdirirlər. Daha gözəl formalar, bütün mövsümlərdə çiçək açan müxtəlif çeşiddə dekorativ güllər əldə edirlər. Bəlkə 20-30 il çalışıb əmələ gətirilən sortlardır”.
Y.Zeynalovun sözlərinə görə, parklarda ildə bir dəfə deyil, bir neçə dəfə çiçək açan güllərə üstünlük verilir:
“Qızılgüllərin Azərbaycanda xeyli növü var. O güllər ildə bir dəfə çiçək açır. Amma elə qızılgül sortları yetişdiriblər ki, ildə 4-5 dəfə çiçək açır. Parkların görüntüsünün hər zaman gözəl olmasında bu cəhətdən dekorativ güllər daha yaxşıdır”.
Mövsümündə ətirli güllər
Ancaq bu o demək deyil ki, parklarda yalnız dekorativ, qoxusuz güllər olmalıdır. Y.Zeynalov bildirdi ki, parklarda dekorativ güllər də olmalıdır, qoxulu güllər də:
“İtburnunu əkirsən, may ayında qəşəng çiçək açır, gözəl qoxusu olur. Lalə, sünbülçiçək təbiətdə bir dəfə çiçək açır. Bunlar mövsümündə olur, dekorativ güllər isə il boyu. Parklarda həm bu cür mövsümi, həm də dekorativ güllər eyni zamanda əkilsə, həm davamlı olaraq gözəllik olar, həm də mövsümi güllərin qoxusunu hiss edərik. Təbiətimizdə olan gözəllik də ortaya çıxsın, təbiətdəki güllərin çiçək açmadığı dövrdə də çiçək açan güllər də olsun”.
Toxumunu toplayıb yenidən əkirsənsə...
Fikirlər səsləndirilir ki, dekorativ güllərlə təbiilərin yetişdirilib saxlanma xərcləri arasında fərq var. Y.Zeynalov isə deyir ki, yetişdirilmə xərcləri arasında elə böyük qiymət fərqi yoxdur:
“Dekorativ bitkilərin hamısı xaricdən gətirilmir, çoxu ölkəmizdə yetişdirilir. Xaricdən gətirilsə, daha baha başa gələrdi. Dekorativ bitkilərin çoxalma üsulu fərqlidir. Toxumla, qələmlə, yarpaqla çoxalanları var. Qiymət cəhətdən toxumlar arasında elə böyük fərq etmir. Amma yetişdirdiyin məhsulun toxumunu toplayıb yenidən əkirsənsə, bu, daha ucuz başa gəlir. Qurumlar çalışırlar ki, dekorativ bitkiləri özləri çoxaltsınlar”.
Y.Zeynalov qeyd etdi ki, parklarda təbii güllərin yetişdirilməsinin mümkün olmadığı kimi fikirlər doğru deyil:
“Yetişdirmək olar, sadəcə, qeyd etdiyim məsələdən dolayı üstünlük dekorativ güllərdədir. Məsələn, Dənizkənarı Bulvar ərazisində təbii güllərin yetişdirilməsi təcrübəsi var. Həm dekorativ güllər əkilir, həm də təbiilər var. Deyirlər ki, dəniz suyu buxarlanır, duzu hava vasitəsilə təsir edir. Amma duz gəlib bitkinin üstünə düşüb təsir edə bilməz. Su buxarıdır, təmiz su havaya qalxır, buxarlanır. Dəniz suyu ona mənfi təsir edə bilməz”.
“Üstünlük qoxulu güllərdədir”
Dənizkənarı Bulvar İdarəsinin İdarə Heyəti sədrinin müşaviri Könül İmamverdiyeva deyir ki, bulvar ərazisində daha çox ətirli güllərin əkilməsinə üstünlük verilir:
“Park ərazisində qoxulu güllər də əkilir, qoxusuz dekorativ olanlar da. Amma üstünlük hər zaman qoxulu güllərdə olub. Hər il may ayında yay mövsümünə uyğun, qoxulu güllərin əkini aparılır. Həmin güllərin içərisində qızılgülləri qeyd etmək istərdim. Qızılgüllər may ayından avqustun sonuna qədər çiçək açır. Payız-qış aylarında bu güllərə qulluq edilir, budanır, gübrələnir. Qızılgüllərlə yanaşı, digər ətirli güllər də var. Onlar arasında violanı qeyd etmək olar. Qış mövsümü gülü sayılan viola il boyu çiçəkləyir. Bulvar ərazisində ətirli güllər daha çoxdur. Ətirli kollarımız da var. Qış aylarında da bulvar ərazisində ətirli güllər olur, yayda da. Ancaq yayda qızılgüllərin qoxusu daha çox yayılır deyə, qoxunu daha çox hiss etmək olur”.
Park ərazilərindəki güllərdə qoxu hiss edilmədiyini deyənlər də olur. K.İmamverdiyeva bildirdi ki, güllərin qoxusunun daha çox hiss edildiyi vaxtlar var: “Güllərin ətrini adətən səhərlər soyuq havada və axşam çağı daha yaxşı hiss etmək olur. İstidə qoxu buxarlanır, ona görə qoxunu hiss etmək qeyri-mümkündür”.
“...heç bir gülün qoxusu yoxdur”
Niderlandda çalışan azərbaycanlı florist Yusif Xəlilov deyir ki, yaşadığı Amsterdamda da parklardakı güllərin qoxusu yoxdur: “Burda bayırda olan heç bir gülün qoxusu yoxdur. Bütün növ nərgiz gülləri küçədə olur, amma heç birinin qoxusu yoxdur. Bəzi qızılgüllər var ki, qoxusu var, onların da ömrü çox azdır. Həmin güllər parklarda əkilmir, onları şəxsi evlərin qarşılarında görə bilərik. Parklarda daha çox qoxusu olmayan güllərdir”.
