Bu gün Ulu öndər Heydər Əliyevin anım günüdür. Kulis.az bu münasibətlə mərhum Prezidentin yazıçılarla bağlı maraqlı əhvalatlarını təqdim edir.
Yer
1991-ci ilin martında Bakı Filarmoniyasında Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin növbəti Qurultayı keçirilirdi. O zaman Moskvada vəzifədən uzaqlaşdırıldıqdan sonra Naxçıvana qayıdıb, Muxtar Respublikadan Azərbaycan Ali Sovetinə deputat seçilmiş Heydər Əliyev Bakıda olduğundan qurultayda iştirak edirdi. Qurultay başlayanda şair Məmməd Aslan ayağa durub iclasın sədrindən Heydər Əliyevin rəyasət heyətinə dəvət olunmasını xahiş etdi. Yazıçılar bu təklifə qoşularaq əl çaldılar. Heydər Əliyev ayağa durub dedi:
- Burada mənim yerim rahatdır. Mən həmişə yuxarılardan aşağılara baxmışam, indi aşağılardan yuxarılara baxmaq istəyirəm.
Şah qapısı
Həmin qurultayda, fasilə zamanı Heydər Əliyev foyedə şair Xəlil Rza ilə görüşüb ondan soruşdu:
- Bəs niyə Naxçıvana gəlmirsən? Dəvət edirəm! Buyur, gəl!
Xəlil Rza cavab verdi:
- Ustad Cəlaləddin Ruminin bir kəlamı var:
Şair şah qapısında gədadan gəda,
Şahsa şair evində ucadan uca!
Heydər Əliyev gülümsədi:
- Şükür Allaha, nə mən şaham, nə də sən saray şairi. On dörd il (1969-1982) “şahlıq” etdim, səni bircə yol da Mərkəzi Komitənin həndəvərində görmədim. İndi mən məmləkətin yox, onun bir bölgəsinin başçısıyam. Buyur, gəl!
Müxalifət təpəsi
1994-cü ildə Prezident Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan nümayəndələri Çin Xalq Respublikasında rəsmi səfərdə olarkən görüşlərdən sonra qonaqları ekskursiya məqsədi ilə məşhur Çin səddinə aparırlar. Onlar ayaqla bir neçə təpəni aşandan sonra qabaqdakı hündür təpəyə qalxmaq gözünə duran deputat-yazıçı Yusif Səmədoğlu öndə gedən Heydər Əliyevə deyir:
- Cənab Prezident, bəlkə qayıdaq?
Heydər Əliyev keçmiş müxalifətçi Yusif Səmədoğluna eyhamla belə cavab verir:
- Yox, Yusif bəy, bu hündür təpəyə qalxacağam, görüm müxalifət gəlib mənə çatacaqmı?
Çörək və “Manas”
1995-ci ildə Türk dünyasının möhtəşəm eposu “Manas”ın Qırğızıstanda keçirilən 1000 illik yubileyinə Prezident Heydər Əliyevin başçılığı ilə Azərbaycan nümayəndə heyəti də dəvət almışdı. Nümayəndə heyətinin tərkibində həmin tədbirdə olmuş, “Manas” dastanından bir neçə parçanı dilimizə çevirmiş Adil Cəmil danışır ki, səfər zamanı Prezident Heydər Əliyev onun tərcüməsində təzəcə çapdan çıxmış on altı səhifəlik “Manas” kitabını (dastandan bir parça) əlinə alıb vərəqləyə-vərəqləyə ondan soruşur:
- O boyda nəhəng “Manas”ı sən nə balacalaşdırmısan?
Həmişə kəsə danışan Adil Cəmil fikrini birbaşa bildirir:
- Cənab Prezident, imkanım yoxdur, vallah, bilmirəm uşaqlarıma çörəkpulu qazanım, yoxsa, “Manas”ı tərcümə eləyim?!
Heydər Əliyev deyir:
- Sən uşaqlarına çörək qazan, çörək “Manas”dan irəlidir!
Şeyx yorulub
Rafael Hüseynov danışır ki, 1995-ci ilin iyununda Respublika Prezidenti Heydər Əliyev Səudiyyə Ərəbistanında rəsmi səfərdə ikən Həcc ziyarətində də oldu. Mən də nümayəndə heyətinin tərkibində idim.
Həccdə olanlar bilir ki, ziyarət qaydalarından biri də zəvvarların Kəbə ətrafındakı Mərv və Səfa dağlarının başına yeddi dəfə dolanmasıdır. Şeyx Hacı Allahşükür Paşazadə başda olmaqla bizim zəvvar dəstəmiz bu ayini icra etməkdəydi. Məsafə uzundu, isti adamı əldən salırdı, çoxumuz təngnəfəs olmuşduq. Mərv və Səfa dağlarının başına beş dəfə dolanandan sonra Şeyx dönüb Heydər Əliyevə dedi:
1997-ci il yanvarın 8-ci günü Opera və Balet Teatrında şair Qabilin 70 illik yubileyi təntənə ilə keçirilirdi. Prezident Heydər Əliyev yubiley başa çatandan sonra şair və onun ailəsi ilə görüşdü. Həmin görüşdə şair Qabil söhbət zamanı sözü məqamına salıb dedi:
- 1995-ci ildə deputatlığa namizədliyimi irəli sürdüm, ancaq keçə bilmədim. Hörmətli Prezident, yadınızdadırmı, bir dəfə sizinlə görüşəndə Milli Məclisin sədrinə dedim ki, mən deputat seçilən deyildim, arada on dörd “şirvan”ım (140 min manat - rüsum haqqı) getdi. Deputat seçilmədim, heç olmasa, on dörd “şirvan”ımı qaytarın. Siz gülə-gülə spikerə dediniz ki, qaytarın bunun on dörd “şirvan”ını. O, az sonra işdən çıxdı, getdi xaricə.
Heydər Əliyev qımışdı:
- Onda da mənim üstümdə pul yox idi, indi də!
Adlar
Naxçıvanda şair-dramaturq Hüseyn Cavidin məqbərəsinin açılışı zamanı Prezident Heydər Əliyev mərasim başlamazdan qabaq onu əhatə edən naxçıvanlıların arasından Bakıdan özü ilə gətirdiyi yazıçıları bir-bir tribunanın ətrafına çağırmağa başladı. Şair Rəfiq Zəka Xəndanı təqdim edəndə yumorla pauza verə-verə dedi:
- Rəfiq... Zəka... Xəndan... Gəl keç bu yana... Sənin də cürbəcür adların var.
Mənim İşim
- Heydər Əliyeviç, mən hər gün günorta nahar etməyə evə gedirəm.
Heydər Əliyev təəccüblə soruşdu:
- Mən vaxtilə Nazirlər Kabinetinin işçiləri üçün böyük yeməkxana tikdirmişəm, bəs niyə orada nahar etmirsən?
- Düzü, cənab Prezident, - dedim - işdə nahar edəndə elə bilirəm ki, boşqabla, çəngəl-bıçaqla iclas eləyirəm.
Heydər Əliyev pauza verdi. Sonra dilləndi:
- Deməli, mən uzun illər nahar vaxtı boşqabla, çəngəl-bıçaqla iclas eləmişəm...
Və o, telefonu qapatdı.
Ən böyük dissident
Yazıçıların X qurultayında çıxış edən Heydər Əliyev sovet dövründə Azərbaycan yazıçılarının cəsarətindən söhbət açıb dedi:
- Əslində, o dövrdə elə siz hamınız dissident olmusunuz.
Rəyasət Heyətində oturmuş yazıçı Anar ayağa durub, üzr istəyərək Heydər Əliyevin fikrinə qoşuldu:
- Hörmətli Prezident, bir dəfə çıxışınızda dediniz ki, sovet dövründə ən böyük dissident mən olmuşam.
Heydər Əliyev məmnun halda Anarın sözünü təsdiqlədi:
- O da doğrudur! O zaman Kommunist Partiyası daxilində ən böyük dissident mən idim!
Yoxlatdırar ha...
Yetmişinci illərin axırlarında Azərbaycanın dövlət rəhbəri Heydər Əliyev o zaman Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının birinci katibi işləyən İmran Qasımovun başçılığı ilə bir neçə yazıçını qəbul edirmiş. Heydər Əliyev yazıçılara bir-bir söz verirmiş və onlar ədəbiyyatımızın problemlərini açıqlayırmışlar. Növbə şair Nəriman Həsənzadəyə çatanda o, yumşaq-yumşaq deyir:
- Yoldaş Əliyev! Mən bura sizin yanınıza gələndə məktəbli qızım mənə dedi ki, ata, məndən Heydər babaya salam apar! Ata, sənin Heydər babanın yanına gedəcəyini bilib mən bu gün dərslərimdən “beş” almışam. O “beş”ləri Heydər babaya sovqat göndərirəm...
Ertəsi günü İmran Qasımov Nəriman Həsənzadəyə zəng vurub deyir:
- Nəriman, yoxlatdırar ha... Birdən dünən qızın dərslərindən “beş” almaz, biabır olarıq.
P.S. Əhvalatlar yazıçı Əjdər Olun "Heydər Əliyev haqqında müdrik əhvalatlar" kitabından götürülüb.