Teleqraf.com-un “Tanımadığımız azərbaycanlılar” rubrikasında dünyaca məşhur olan, amma azərbaycanlı olduğunu çox az adamın bildiyi, çoxumuzun isə heç bilmədiyi şəxsiyyətlər haqda məlumatlar təqdim edilir.

Haqqında internetdən məlumat əldə etdiyimiz şəxs Fransanın tanınmış simalarından biridir.

Hüma Natiq — azərbaycanlı tarixçi, Fransanın Sarbonna Universitetinin professoru. Hüma Natiq Qacarlar dövrü və Konstitusiya İnqilabının (Məşrutə İnqilabı) araşdırmaçısı olub.

Tehrandan dünyaya

Hüma Natiq 1934-cü ildə Güney Azərbaycanın Urmiya şəhərində anadan olub. Məşrutə Hərəkatının üzvü Mirzə Cavad Natiqin nəvəsidir. İbtidai və orta məktəbi Tehranda oxuyub.

Hüma 1957-ci ildə Sarbonna Universitetinin Ədəbiyyat fakültəsinə qəbul olunub. Təhsilini Fransada davam etdirmək üçün həmin il Tehrandan Parisə yola düşüb. Lakin qısa müddət sonra tarixlə maraqlanmağa başlayıb. 1967-ci ildə tarix üzrə doktorluq dissertasiyasını bitirib. Gənc alim dissertasiyasını babası Mirzə Cavad Natiqə həsr edib. Dissertasiya iki il sonra - 1969-cu ildə Fransa Milli Elmi Tədqiqat Mərkəzi tərəfindən məşhur İslam və Yaxın Şərq araşdırmaçısı, elm adamı Maksim Rodinsonun ön sözü ilə nəşr olunub.

Qacarların nəşr olunmamış sənədləri

Hüma Natiq 1968-ci ildə İrana qayıdıb. Tehran Universitetində işləməyə, həmin dövrdə də tarix öyrətməyə başlayıb. İlk məqalələri dövrünün ədəbi jurnallarında dərc edilib. Bunlardan bir neçəsi daha sonra “Əkdiyimizi biçirik” adlı kitabda nəşr olunub. Hüma 1976-cı ildə Londonda modernist ziyalı Malkam Xan tərəfindən nəşr edilən “Qanun” qəzeti üçün məqalələr yazıb. İlk tədqiqatları Qacarlar Dövlətinin sosial tarixini əhatə edir. Bu kitabı da 1979-cu ildə nəşr olunub.

Hüma Natiq 1970-ci illərin əvvəllərində ingilis tarixçi Fereydun Adamiyatla tanış olub. Bu, 1982-ci ilə qədər davam edən həm uzunmüddətli dostluq, həm də intellektual işbirliyi ilə nəticələnəcək tanışlıq idi. Bu elmi ortaqlığın nəticəsi 1977-ci ildə nəşr olunan “Qacarlar ​​dövrünün nəşr olunmamış sənədlərindəki ictimai, siyasi və iqtisadi düşüncələr” kitabı idi.

Son dayanacaq

Hüma Natiqin ictimai-siyasi fəallığı Parisdə tələbə ikən başlayıb. O, İran Tələbələri Konfederasiyasına qatılan ilk qadınlardan biri olub. 1979-cu il inqilabının əvvəllərində İran Yazıçılar Birliyindəki fəaliyyəti, daha sonra əks-inqilabçı İran Xalq Partizanları ilə əlaqələri və İran Qadınlar Milli Birliyinin qurulmasındakı rolu da diqqət çəkib. Hüma həmin dövrdə İrandakı feminizm hərəkatının öncüllərindən biri olub. İnqilabdan sonra yeni qurulan İslam Respublikasına qarşı barışmaz mövqe tutduğuna görə təzyiqlərə məruz qalıb. Həmin dövrdə müəllim vəzifəsindən məhrum edilib, siyasi baxışlarına görə təqib olunub. Bundan sonra siyasi fəallığının tədricən azaldığı Fransaya mühacirət edib.

Müəllimlik fəaliyyətinə mühacirətdə - Sarbonna Universitetində davam etdirib. Daha sonra bu universitetin professoru olub.

Hüma Natiq 2016-cı il yanvarın 1-də Parisdə vəfat edib.