Təhsildə aparılan monitorinqlər təhsil sisteminin keyfiyyətini, effektivliyini və nəticələrini qiymətləndirmək, problemləri müəyyənləşdirmək və müvafiq islahatlar həyata keçirmək üçün aparılan geniş miqyaslı araşdırma və analiz prosesləridir. Bu monitorinqlərin məqsədləri çoxşaxəlidir və müxtəlif istiqamətləri əhatə edir. Onların əsas məqsədləri bunlardır:
Monitorinqlər vasitəsilə tədris prosesinin keyfiyyəti qiymətləndirilir. Bu, məktəblərdə və universitetlərdə tədrisin səviyyəsini, təhsil müəssisələrinin proqramlarını və müəllimlərin peşəkarlığını müəyyən etməyə imkan verir. Keyfiyyət göstəriciləri, o cümlədən təhsil nəticələri, müəllimlərin performansı və tədris prosesinin səmərəliliyi monitorinqlərlə izlənir.
Monitorinqlər tədris proqramlarının aktual olub-olmamasını, müasir biliklərə və qlobal tələblərə uyğunluğunu araşdırır. Müxtəlif dərsliklərin, təlim metodlarının və təhsil materiallarının tədris prosesinə uyğunluğunu və şagirdlərə təsirini yoxlamaq məqsədilə monitorinqlər aparılır. Bu proses vasitəsilə proqramlardakı boşluqlar aşkarlanır və onların yenilənməsi üçün tədbirlər görülür.
Şagirdlərin bilik və bacarıqlarının səviyyəsi monitorinqlər vasitəsilə izlənir. Bu, şagirdlərin öyrənmə nəticələrini, dərs proqramını nə dərəcədə mənimsədiklərini və təhsilin effektivliyini qiymətləndirmək üçün həyata keçirilir. Şagirdlərin müvəffəqiyyəti, imtahan nəticələri və davamiyyət göstəriciləri monitorinqlər zamanı əsas parametrlər kimi nəzərə alınır.
Monitorinqlər müəllimlərin iş keyfiyyətini və onların dərs keçmə metodlarını qiymətləndirməyə imkan verir. Müəllimlərin sinifdəki davranışları, tədris metodikası və şagirdlərə yanaşma tərzi analiz olunur. Bu məlumatlar əsasında müəllimlərin peşəkar inkişafı üçün tədbirlər planlaşdırılır və onların ehtiyacları nəzərə alınaraq təlimlər keçirilir.
Monitorinqlər, həmçinin təhsil müəssisələrinin maddi-texniki bazasını qiymətləndirmək üçün də vacibdir. Məktəb və universitetlərin fiziki şəraiti, avadanlıqların mövcudluğu, sinif otaqlarının vəziyyəti və texniki imkanlar nəzərdən keçirilir. İnfrastrukturun vəziyyəti təhsilin keyfiyyətinə təsir göstərən amillərdən biridir, bu səbəbdən onun monitorinqi vacibdir.
Təhsil siyasətlərinin effektivliyi və təhsil idarəetməsi də monitorinqin bir hissəsidir. Təhsil müəssisələrinin idarə edilməsi prosesləri, məktəb rəhbərlərinin fəaliyyəti və təhsilin ümumi idarəetmə modeli monitorinqlər vasitəsilə qiymətləndirilir. Bu, təhsil siyasətinin necə tətbiq olunduğunu və onun tədris prosesinə təsirini dəyərləndirmək üçün vacibdir.
Monitorinqlər təhsilin hər kəs üçün bərabər şəkildə əlçatan olub-olmadığını, sosial bərabərsizliklərin mövcud olub-olmadığını qiymətləndirir. Şəhər və kənd bölgələrində təhsil imkanlarının bərabər olub-olmaması, sosial bərabərsizliyin aradan qaldırılması üçün hansı addımların atılması lazımdır kimi sualların cavabını monitorinqlər müəyyən edir.
Təhsil sahəsində aparılan islahatların nə qədər uğurlu olduğunu izləmək üçün monitorinqlər mühüm rol oynayır. İslahatların tətbiqi zamanı onların real nəticələrini, təsirlərini və cəmiyyətə faydasını qiymətləndirmək üçün müntəzəm monitorinqlər aparılır. Bu, islahatların doğru istiqamətdə gedib-getmədiyini müəyyən etməyə kömək edir.
Təhsildə aparılan monitorinqlər sistemin inkişafına, problemlərin aşkarlanmasına və onların həllinə yönəlmiş ən vacib alətlərdən biridir. Monitorinqlər vasitəsilə təhsil sahəsində real vəziyyət haqqında obyektiv məlumatlar əldə olunur və bu məlumatlar əsasında təhsil siyasətləri və islahatlar formalaşdırılır.