Təhsil, hər bir fərdin inkişafı və cəmiyyətin tərəqqisi üçün əsas amillərdən biridir. Lakin təhsilin keyfiyyəti və ona əlçatanlıq bir çox faktorlarla, o cümlədən ailənin iqtisadi vəziyyəti ilə sıx əlaqəlidir. İqtisadi imkanların məhdud olduğu ailələrdə uşaqların təhsil alması çətinləşir və bu, onların gələcək uğur və inkişaf potensialını məhdudlaşdıra bilər.

İqtisadi vəziyyətin təhsilə təsirinin əsas məqamları

1. Maddi resursların çatışmazlığı: Ailənin iqtisadi durumu zəif olduqda, valideynlər uşaqlarının təhsili üçün lazımi resursları, məsələn, kitablar, tədris materialları və texnoloji vasitələr, təmin etməkdə çətinlik çəkə bilərlər. Rəqəmsal dövrdə, kompüter və internet kimi vasitələr təhsil üçün zəruridir. İqtisadi çətinliklər yaşayan ailələrin uşaqları bu imkanlardan məhrum qalaraq rəqəmsal uçuruma məruz qalır.
2. Özəl təhsil və təlim imkanları: İqtisadi imkanları yüksək olan ailələr, uşaqlarını daha keyfiyyətli təhsil müəssisələrinə və əlavə təlim kurslarına göndərə bilirlər. Bu, onların akademik göstəricilərinin və gələcəkdə universitetə qəbul şanslarının artmasına səbəb olur. Digər tərəfdən, iqtisadi çətinlikləri olan ailələr, ödənişli məktəblər və xüsusi dərslərdən faydalana bilmir, nəticədə, bu uşaqların təhsil keyfiyyəti aşağı ola bilər.
3. Psixoloji təsir və stress: Ailənin iqtisadi vəziyyəti uşaqların psixoloji rifahına da təsir edir. Maddi sıxıntılar yaşayan ailələrin uşaqları, çox vaxt stress və narahatlıq içində olurlar. Bu emosional gərginlik öyrənmə qabiliyyətini azaldır və uşaqların dərslərdə motivasiyasını zəiflədir. Psixoloji təzyiq altında böyüyən uşaqların akademik nəticələri, ümumilikdə, daha aşağı ola bilər.
4. Təhsil və məişət vəzifələri arasında balans: Maddi durumu zəif olan ailələrin uşaqları, bəzən ailəyə maliyyə dəstəyi göstərmək üçün işə getmək məcburiyyətində qalırlar. Bu, təhsilə ayrılan vaxtın azalmasına və uşaqların məktəbdə geridə qalmasına səbəb ola bilər. Məişət və təhsil arasında balans qura bilməyən şagirdlər təhsil prosesində daha çox çətinlik çəkirlər.

Əsas statistika və faktlar

Araşdırmalar göstərir ki, aşağı gəlirli ailələrdə təhsil alan uşaqların məktəbi buraxma ehtimalı, iqtisadi imkanları yüksək olan ailələrdən gələn uşaqlara nisbətən daha çoxdur. Bununla yanaşı, iqtisadi vəziyyətə bağlı olaraq uşaqlar arasında akademik göstəricilər arasında fərqlər yaranır. Zəif iqtisadi durumu olan ailələrin uşaqları, tez-tez dərsə hazırlıq və əlavə tədris dəstəyi çatışmazlığı ilə üzləşir.

Ailə iqtisadi vəziyyətinin təhsilə təsirini azaltmaq üçün təkliflər

1. Dövlət dəstəyi və sosial proqramlar: İqtisadi çətinliklərlə üzləşən ailələrin uşaqlarına maddi dəstək göstərən proqramların genişləndirilməsi təhsilə əlçatanlığı artıra bilər. Bu proqramlara təqaüdlər, pulsuz dərs materialları və yemək təminatı daxil edilə bilər.
2. İnfrastruktur və təhsil obyektlərinin yaxşılaşdırılması: Kənd yerlərində və iqtisadi cəhətdən zəif regionlarda təhsil müəssisələrinin infrastrukturunun yaxşılaşdırılması, uşaqların daha keyfiyyətli təhsil almasına kömək edə bilər.
3. Psixoloji və emosional dəstək: Maddi sıxıntılar yaşayan ailələrin uşaqları üçün məktəblərdə psixoloji dəstək xidmətlərinin göstərilməsi, onların stresslə mübarizə aparmasına və təhsildə daha yaxşı nəticələr əldə etməsinə kömək edər.
4. Texnologiyaya əlçatanlıq: Maddi imkanı olmayan ailələrin uşaqları üçün rəqəmsal təhsil resurslarına pulsuz və ya subsidiya əsaslı çıxış təmin olunmalıdır. Dövlət və qeyri-hökumət təşkilatları bu istiqamətdə layihələr həyata keçirə bilər.

Ailə iqtisadi vəziyyəti, təhsilin keyfiyyəti və davamlılığına böyük təsir göstərən əsas amillərdən biridir. Təhsilə əlçatanlığın təmin olunması və sosial bərabərliyin qorunması üçün cəmiyyətin və dövlətin birgə səyləri ilə tədbirlər həyata keçirilməlidir. Təhsilin inkişafı, yalnız fərdlərin deyil, bütövlükdə cəmiyyətin rifahını artıraraq iqtisadi və sosial tərəqqiyə təkan verəcəkdir.

Bəhman Hüseynli