Təhsil sistemində müəllimlərin motivasiyası böyük əhəmiyyət kəsb edir, çünki müəllimlər təhsilin əsas dirəklərindən biridir. Ancaq son illərdə Azərbaycan təhsil sistemində müəllimlərin motivasiyasının aşağı olması ciddi narahatlıq doğurur. Müəllimlərin işə həvəs və marağının azalması isə həm təhsilin keyfiyyətinə, həm də şagirdlərin uğurlarına mənfi təsir göstərir. Bu məsələni diqqətdə saxlamaq təhsil sistemi üçün zəruridir.
Müəllimlərin motivasiya çətinliklərinin səbəbləri
- Əmək haqqının qeyri-adekvatlığı: Müəllimlərin maddi təminatının aşağı olması onların motivasiyasının azalmasına səbəb olur. Əmək haqqının aşağı olması ilə müəllimlər gündəlik ehtiyaclarını qarşılamada çətinlik çəkirlər və bu, onların peşəkar məmnuniyyətinə mənfi təsir göstərir.
- İş yükünün artması: Bir çox müəllim dərs saatından əlavə, sinif idarəsi, təlimatlar hazırlama və müxtəlif hesabatlar tərtib etmək kimi əlavə işlərlə yüklənir. Bu, onların əsas tədris və inkişaf fəaliyyətlərinə daha az vaxt ayırmalarına səbəb olur və nəticədə motivasiyaları azalır.
- Peşəkar inkişaf imkanlarının məhdudluğu: Müəllimlərin peşəkar inkişafını təmin edəcək təlim proqramlarının məhdud olması onların işə marağını zəiflədir. Müasir təhsil sistemində davamlı inkişaf vacibdir, lakin bu sahədə imkanlar kifayət qədər deyil.
- Dəstək və tanınma çatışmazlığı: Müəllimlərin əməyi çox zaman lazımi səviyyədə qiymətləndirilmir. Onların çəkdiyi zəhmətə cəmiyyət tərəfindən daha çox dəyər verilməsi, müəllimlərin işə motivasiyasını artıracaq bir vasitə ola bilər.
Motivasiya probleminin təhsilə təsiri
Müəllimlərin motivasiya çatışmazlığı bir çox mənfi nəticələr doğurur:
- Tədris keyfiyyətinin aşağı düşməsi: Motivasiya azaldıqca müəllimlər dərslərə daha az enerji sərf edir, yenilikçi və interaktiv təlim metodlarını tətbiq etməkdə çətinlik çəkirlər.
- Şagirdlərin təhsildə geriləməsi: Motivasiya çatışmazlığı müəllim-şagird əlaqələrinə də təsir edir. Motivasiyalı müəllimlər şagirdlərin təhsilə marağını artırır, onları dərslərdə fəal iştiraka cəlb edir.
- Peşəkar kadrlardan uzaqlaşma: Motivasiya problemləri gəncləri bu peşədən çəkindirir, peşəkar kadr çatışmazlığına səbəb olur.
Həll Yolları
Müəllimlərin motivasiyasının artırılması üçün bir neçə mühüm addım atıla bilər:
- Əmək haqqının artırılması: Müəllimlərin iş şəraitinə uyğun və adekvat əmək haqqının təmin edilməsi onların maddi və mənəvi rifahını artıracaq və motivasiyalarına müsbət təsir göstərəcəkdir.
- Peşəkar inkişaf təlimlərinin təşkili: Müəllimlər üçün davamlı inkişaf təlimləri və seminarlara cəlb olunma imkanlarının genişləndirilməsi onların yeniliklərə uyğunlaşmasına və işlərinə maraqlarının artmasına səbəb olacaqdır.
- Dəstək və tanınma proqramları: Müəllimlərin əməyinin cəmiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilməsi və onların nailiyyətlərinin tanınması üçün xüsusi proqramların tətbiqi motivasiya səviyyəsini artırmaq üçün vacibdir.
- İş yükünün azaldılması: Müəllimlərin əsas diqqətini dərslərə yönəltməsi üçün əlavə iş yüklərindən azad edilmələri təmin olunmalıdır. Bu, onların iş keyfiyyətini artıracaq və şagirdlərlə daha güclü əlaqə qurmağa imkan verəcəkdir.
Müəllimlərin motivasiyasının artırılması təhsilin ümumi keyfiyyətinə müsbət təsir göstərəcək əsas addımlardan biridir. Motivasiya yüksək olduqda müəllimlər öz işlərini həvəslə yerinə yetirir, şagirdlərə müsbət təsir göstərir və ümumilikdə təhsil mühiti daha sağlam olur. Müəllimlərə dəstək olmaq və onların işinə yüksək dəyər vermək, ölkəmizin gələcək nəsillərinin keyfiyyətli təhsil almasını təmin etmək üçün mühüm bir addımdır.
Bəhman Hüseyn
