Son illərdə dünya üzrə "yaşıl məktəblər" konsepsiyası geniş yayılmaqdadır. Bu yanaşma, təhsil müəssisələrinin enerji effektivliyi, ekoloji maarifləndirmə və dayanıqlı inkişaf prinsiplərinə əsaslanaraq fəaliyyət göstərməsini hədəfləyir. Azərbaycan da bu qlobal tendensiyadan geri qalmayaraq, təhsil sistemində ekoloji məsuliyyət və dayanıqlılıq prinsiplərini tətbiq etməyi prioritet seçir.

Yaşıl məktəblər nədir?

Yaşıl məktəblər konsepsiyası, ənənəvi təhsil modellərindən fərqli olaraq, ətraf mühitin qorunmasını və resursların səmərəli istifadəsini əsas götürür. Bu modelin əsas komponentləri aşağıdakılardır:

• Enerji səmərəliliyi: Günəş panelləri, enerji qənaətli işıqlandırma və digər alternativ enerji mənbələrinin istifadəsi.
• Tullantıların idarə edilməsi: Məktəblərdə tullantıların azaldılması, təkrar emal və kompostlama fəaliyyətləri.
• Su resurslarına qənaət: Yağış sularının toplanması və suyun təkrar istifadəsi texnologiyalarının tətbiqi.
• Ekoloji təhsil: Şagirdlərdə təbiət sevgisinin formalaşdırılması və ekoloji problemlərə qarşı həssaslıq yaradılması.

Azərbaycanda yaşıl məktəblər: İlk addımlar

Azərbaycanda yaşıl məktəblər konsepsiyasının tətbiqi ilə bağlı bir neçə mühüm layihə həyata keçirilmişdir. Bakının bəzi məktəblərində və kənd yerlərində ekoloji təhsilin inkişafı və alternativ enerji mənbələrindən istifadəyə dair pilot layihələr icra olunmuşdur. Bu təşəbbüslər həm beynəlxalq təşkilatların dəstəyi, həm də yerli icmaların iştirakı ilə gerçəkləşdirilib.

Niyə yaşıl məktəblər?

Azərbaycan, iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə həssas olan ölkələrdən biridir. Buna görə də yaşıl məktəblərin qurulması, yalnız təhsil sistemini müasirləşdirmək üçün deyil, həm də cəmiyyətin ekoloji məsuliyyətini artırmaq üçün mühüm addımdır. Yaşıl məktəblər şagirdlərdə ekoloji şüurun inkişafını təmin etməklə yanaşı, aşağıdakı üstünlükləri də təklif edir:

1. Enerji və maliyyə qənaəti: Alternativ enerji texnologiyalarının tətbiqi xərcləri azaldır.
2. Ekoloji biliklərin artırılması: Şagirdlər yalnız nəzəri bilik deyil, həm də praktik ekoloji davranışlar öyrənirlər.
3. Daha sağlam mühit: Təmiz hava, təbii işıqlandırma və sağlam materiallarla təchiz olunmuş məktəblər.

Gələcək perspektivlər

Azərbaycan hökumətinin "Təhsil Strategiyası 2030" sənədində ekoloji təhsil və dayanıqlı inkişaf prinsiplərinə xüsusi önəm verilməsi yaşıl məktəblərin genişlənməsi üçün zəmin yaradır. Həmçinin beynəlxalq təşkilatların dəstəyi ilə kənd yerlərində ekoloji məktəblərin artırılması, müəllimlərin bu sahədə ixtisaslaşması və ekoloji fənlərin tədrisə inteqrasiyası planlaşdırılır.

Yaşıl məktəblər yalnız təhsildə deyil, ümumilikdə cəmiyyətin gələcəyinin formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Azərbaycan, bu istiqamətdə ciddi addımlar ataraq, gələcək nəsillərə ekoloji baxımdan daha davamlı və sağlam bir mühit təqdim edə bilər. "Yaşıl məktəblər" konsepsiyasının genişlənməsi, ölkənin dayanıqlı inkişaf məqsədlərinə çatmasında mühüm töhfə verəcəkdir.

Təhsil müəssisələrinin yaşıl çevrilməsi artıq seçim deyil, zərurətə çevrilib. Cəmiyyət olaraq biz bu zərurətin fərqinə varıb, həmrəyliklə hərəkət etməliyik.

Bəhman Hüseyn