Texnologiyanın sürətli inkişafı həyatımızın hər sahəsinə təsir göstərdiyi kimi, təhsil sahəsini də dəyişməkdədir. Rəqəmsal transformasiya müasir təhsil sistemlərinin əsas istiqamətlərindən birinə çevrilmişdir. Bu proses, təhsildə ənənəvi yanaşmaların müasir texnologiyalarla birləşdirilməsini, daha dinamik, innovativ və əlçatan təhsil mühiti yaradılmasını hədəfləyir. Azərbaycanda təhsilin rəqəmsal transformasiyası prosesi artıq başlanmışdır, lakin bu istiqamətdə hələ də çox işlər görülməlidir.
Rəqəmsal transformasiya nədir?
Təhsildə rəqəmsal transformasiya, texnologiyanın tədris və öyrənmə proseslərinə inteqrasiyasını ifadə edir. Bu, aşağıdakı istiqamətləri əhatə edir:
- Rəqəmsal resurslar: Elektron dərsliklər, multimedia materialları və onlayn təhsil platformaları.
- Texnologiyanın istifadəsi: Virtual reallıq, süni intellekt, robot texnologiyaları və simulyasiyalar vasitəsilə dərslərin zənginləşdirilməsi.
- Onlayn təhsil: Distant təhsil modellərinin inkişafı və genişlənməsi.
- Rəqəmsal savadlılıq: Şagirdlər və müəllimlərin texnologiya istifadəsi bacarıqlarının artırılması.
Azərbaycanda rəqəmsal transformasiya: Mövcud vəziyyət
Azərbaycanda təhsilin rəqəmsallaşması istiqamətində bir sıra müsbət addımlar atılmışdır:
- “Rəqəmsal bacarıqlar” layihəsi: Ümumtəhsil məktəblərində şagirdlərə kompüter proqramlaşdırması və rəqəmsal savadlılıq üzrə biliklərin verilməsi.
- Onlayn platformaların inkişafı: COVID-19 pandemiyası zamanı "Virtual məktəb" və digər onlayn resurslar yaradılmışdır.
- Texnoloji infrastruktur: Məktəblərin internet şəbəkəsinə qoşulması və müasir texnologiyalarla təminatı üzrə işlər görülür.
Lakin bu sahədə daha sistemli və genişmiqyaslı yanaşmalara ehtiyac vardır.
Rəqəmsal transformasiyanın təhsilə təsiri
Rəqəmsal transformasiya təhsil sahəsinə bir çox üstünlük gətirir:
- Fərdi yanaşma: Süni intellekt vasitəsilə hər bir şagirdin fərdi ehtiyaclarına uyğun tədris proqramları hazırlanır.
- Məlumatlara asan çıxış: Rəqəmsal resurslar vasitəsilə şagirdlər dərs materiallarına istənilən vaxt və yerdən daxil ola bilirlər.
- İnteraktiv öyrənmə: Virtual reallıq və multimedia texnologiyaları dərsləri daha maraqlı və yadda qalan edir.
- Qlobal əməkdaşlıq: Onlayn platformalar vasitəsilə şagirdlər beynəlxalq layihələrdə iştirak edir və digər ölkələrdən həmyaşıdları ilə əməkdaşlıq qururlar.
Rəqəmsal transformasiyanın çağırışları
Rəqəmsal transformasiya ilə yanaşı bir sıra çətinliklər də mövcuddur:
- İnfrastruktur problemləri: Bütün məktəblərin yüksək sürətli internet və müasir texnologiyalarla təmin olunmaması.
- Müəllimlərin hazırlığı: Texnologiyadan effektiv istifadə edə bilən müəllimlərin azlığı.
- Rəqəmsal bərabərlik: Şəhər və kənd yerlərində yaşayan şagirdlərin rəqəmsal resurslara çıxışında mövcud fərqlər.
Azərbaycanda rəqəmsal transformasiya üçün təşəbbüslər
Təhsil sisteminin rəqəmsallaşdırılması üçün aşağıdakı addımların atılması zəruridir:
- Milli rəqəmsal strategiyanın hazırlanması: Təhsildə rəqəmsallaşma üçün uzunmüddətli strategiyanın müəyyən edilməsi.
- Texnoloji infrastrukturun genişləndirilməsi: Bütün məktəblərin müasir texnologiyalar və internetlə təmin olunması.
- Müəllimlərin rəqəmsal təlimləri: Müəllimlərin texnologiya ilə işləmək bacarıqlarının artırılması üçün davamlı təlim proqramlarının təşkili.
- Onlayn resursların inkişafı: Yerli dilə uyğunlaşdırılmış və milli tədris proqramlarına uyğun rəqəmsal resursların yaradılması.
Rəqəmsal transformasiya yalnız texnologiya istifadəsini deyil, həm də təhsil fəlsəfəsində köklü dəyişiklikləri nəzərdə tutur. Azərbaycan təhsil sistemi bu prosesə uyğunlaşaraq, gələcək nəsilləri qlobal rəqabətə hazırlamaq üçün innovativ yanaşmalar tətbiq etməlidir. Rəqəmsal savadlılıq, texnologiya inteqrasiyası və innovativ tədris modelləri ilə Azərbaycan təhsili həm regionda, həm də qlobal səviyyədə daha güclü mövqeyə sahib ola bilər.Gələcəyin təhsili rəqəmsal biliklər üzərində qurulacaq və biz bu gələcəyə hazır olmalıyıq.
Bəhman Hüseyn
