Müasir dövrdə əmək bazarının tələbləri və cəmiyyətin sürətlə dəyişən ehtiyacları fərdlərin şəxsi inkişafı və peşəkar istiqamətləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirilməsini zəruri edir. Lakin təəssüf ki, Azərbaycan da daxil olmaqla bir çox ölkədə şəxsi inkişaf və karyera istiqamətləndirilməsi üzrə xidmətlərin çatışmazlığı əhəmiyyətli problem olaraq qalmaqdadır.
Problem: Sistemin mövcud boşluqları
- Peşəkar dəstəyin məhdudluğu: Azərbaycanda məktəb və universitetlərdə karyera istiqamətləndirilməsi sahəsində mütəxəssislərin azlığı diqqət çəkir. Karyera məsləhətçiləri və şəxsi inkişaf üzrə təlimçilər kimi ixtisaslaşmış kadrlar əksər təhsil müəssisələrində yoxdur.
- Şəxsi inkişafın tədrisə inteqrasiya edilməməsi: Tədris proqramları şagird və tələbələrin şəxsi və peşəkar bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün kifayət qədər imkan yaratmır. Problem həll etmə, liderlik, kommunikasiya və vaxtın idarə edilməsi kimi vacib bacarıqlar sistemli şəkildə öyrədilmir.
- Müasir əmək bazarına uyğunlaşmama: İxtisas seçimində əmək bazarının dəyişən ehtiyaclarına uyğun məlumat və təhlil çatışmazlığı var. Gənclər tez-tez populyar peşələri seçir, lakin gələcəkdə tələbat olmayacaq sahələrə yönəlirlər.
- Karyera məsləhət xidmətlərinə əlçatanlığın olmaması: Bölgələrdə bu xidmətlərin tamamilə çatışmazlığı müşahidə olunur. Paytaxtdan kənarda yaşayan gənclərin karyera planlaması üzrə keyfiyyətli dəstək almaq imkanı olduqca məhduddur.
Həll yolları: Sistemin gücləndirilməsi
Bu problemi həll etmək üçün bir neçə strategiya həyata keçirilə bilər:
- Təhsil müəssisələrində karyera mərkəzlərinin yaradılması: Məktəb və universitetlərdə karyera mərkəzlərinin təşkil edilməsi gənclərin erkən yaşdan peşəkar planlama bacarıqlarını inkişaf etdirməsinə kömək edə bilər.
- Mütəxəssislərin hazırlanması: Karyera istiqamətləndirilməsi üzrə mütəxəssislərin hazırlanması və məktəblərə təyin olunması gənclərə peşəkar dəstək verilməsini asanlaşdırar.
- Tədris proqramlarının yenilənməsi: Şəxsi inkişaf bacarıqlarının tədris proqramlarına daxil edilməsi, tələbələrə gələcəkdə həm şəxsi, həm də peşəkar həyatlarında daha hazırlıqlı olmaq imkanı verər.
- Rəqəmsal platformaların istifadəsi: Karyera məsləhət xidmətlərinin onlayn platformalar vasitəsilə əlçatan edilməsi bölgələrdə yaşayan gənclərin bu resurslara çıxışını artırar.
- İctimai maarifləndirmə: Valideynlərin, müəllimlərin və tələbələrin əmək bazarının reallıqları və perspektivləri haqqında məlumatlılığını artırmaq üçün maarifləndirmə kampaniyaları həyata keçirilməlidir.
Şəxsi inkişaf və karyera istiqamətləndirilməsi üzrə xidmətlərin çatışmazlığı yalnız fərdi səviyyədə deyil, həm də ümumilikdə cəmiyyətin inkişafına təsir edir. Bu xidmətlərin gücləndirilməsi gənclərin potensialını daha yaxşı həyata keçirməsinə, əmək bazarının tələblərinə uyğunlaşmasına və ümumilikdə ölkənin sosial-iqtisadi inkişafına təkan verə bilər.
Daha sistemli yanaşma və strategiyaların həyata keçirilməsi ilə Azərbaycan gənclərinin gələcəkdə daha uğurlu və balanslı bir peşəkar həyatı təmin etməsi mümkündür.
Bəhman Hüseyn
