Ali təhsil müəssisələrinin uğuru yalnız akademik proqramların keyfiyyəti ilə deyil, eyni zamanda onların fiziki mühitinin təminatı ilə də sıx bağlıdır. Universitetlərin binalarının, auditoriyalarının, laboratoriyalarının və digər infrastrukturlarının vəziyyəti tələbələrin təhsil təcrübəsinə birbaşa təsir göstərir. Bu, həmçinin təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, innovativ yanaşmaların tətbiqi və tələbələrin inkişafı üçün vacib amildir.
Fiziki mühitin əhəmiyyəti
- Təhsil keyfiyyətinə təsir
Müasir və rahat fiziki mühit, tələbələrin diqqətini toplamasına və dərs prosesindən maksimum faydalanmasına imkan yaradır. Kifayət qədər işıqlandırma, yaxşı havalandırma sistemi və rahat oturacaqlar kimi amillər məhsuldarlığı artırır. - Motivasiya və yaradıcılıq
Əlverişli mühit, tələbələrdə dərslərə daha çox həvəs oyadır. Müasir texnologiya ilə təchiz olunmuş laboratoriyalar və rahatlıqla işləyə biləcəkləri məkanlar tələbələrin yaradıcılıq qabiliyyətini dəstəkləyir. - Sağlamlığın qorunması
Universitetlərdə fiziki mühitin keyfiyyəti tələbələrin fiziki və psixi sağlamlığına təsir edir. Məsələn, düzgün havalandırılmayan və ya çox səs-küylü mühit tələbələrin sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər.
Universitetlərin fiziki mühiti nələri əhatə etməlidir?
- Müasir auditoriyalar və dərs otaqları
Auditoriyalar tələbələrin rahat şəkildə dərs dinləyə bilməsi üçün müasir texnologiyalarla (multimedia, interaktiv lövhələr) təchiz edilməli və ergonomik oturacaqlarla təmin olunmalıdır. - Tədqiqat mərkəzləri və laboratoriyalar
Ali təhsil müəssisələrində elmi tədqiqatlar üçün müasir laboratoriyaların və avadanlıqların mövcudluğu tələbələrin praktik biliklər əldə etməsini təmin edir. - Kitabxanalar və oxu zalları
Rəqəmsal resurslara çıxış imkanı ilə yanaşı, sakit və rahat oxu mühitləri tələbələrin müstəqil öyrənmə bacarıqlarını inkişaf etdirir. - İdman obyektləri və açıq sahələr
Fiziki fəaliyyətlər üçün nəzərdə tutulmuş obyektlər və yaşıl sahələr tələbələrin sağlamlığını qorumaqla yanaşı, sosial əlaqələri gücləndirir. - Tələbə yataqxanaları və sosial obyektlər
Yataqxanalar, yeməkxanalar və əyləncə mərkəzləri kimi obyektlərin keyfiyyəti tələbələrin ümumi həyat keyfiyyətinə birbaşa təsir edir.
Azərbaycan universitetlərində mövcud vəziyyət
Azərbaycan universitetlərinin fiziki mühitinin müasir standartlara uyğunlaşdırılması istiqamətində son illərdə bir sıra addımlar atılmışdır. Bəzi universitetlərdə yeni tədris korpusları inşa edilmiş, kitabxanalar rəqəmsallaşdırılmış və laboratoriyalar təkmilləşdirilmişdir. Lakin hələ də bəzi çətinliklər mövcuddur:
- Köhnəlmiş binalar: Bəzi universitetlərin binaları müasir tələblərə cavab vermir, bu da həm tələbələr, həm də müəllimlər üçün çətinliklər yaradır.
- Avadanlıq çatışmazlığı: Müasir texnologiya və laboratoriya avadanlıqları bir çox universitetdə kifayət qədər mövcud deyil.
- Yataqxana problemləri: Universitetlərin yataqxana imkanlarının məhdudluğu, xüsusən də regionlardan gələn tələbələr üçün ciddi problem yaradır.
Dünya təcrübəsindən dərslər
Beynəlxalq universitetlərin təcrübəsi göstərir ki, fiziki mühitin təkmilləşdirilməsi yalnız təhsil keyfiyyətini artırmaqla kifayətlənmir, həm də beynəlxalq tələbələr üçün cəlbedici mühit yaradır. Məsələn, Avropa və ABŞ universitetləri tələbələrə yüksək səviyyəli təhsil infrastrukturu təqdim edir. Bu, həm onların akademik, həm də sosial inkişafına şərait yaradır.
Tövsiyələr
- Dövlət dəstəyi və investisiya
Universitetlərin fiziki mühitinin yaxşılaşdırılması üçün dövlət səviyyəsində daha çox vəsait ayrılmalı və infrastruktur layihələri prioritetləşdirilməlidir. - Texnoloji təchizatın artırılması
Təhsil müəssisələri müasir laboratoriyalar və texnologiyalarla təchiz edilməli, tələbələrin praktiki bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün şərait yaradılmalıdır. - Yaşıl və inklüziv mühitin yaradılması
Universitetlərdə yaşıl sahələr və fiziki məhdudiyyətli tələbələr üçün inklüziv obyektlər təmin edilməlidir. - Yataqxana və sosial obyektlərin inkişafı
Tələbələrin yaşayış şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün yataqxanaların sayı artırılmalı və onların keyfiyyəti müasir standartlara uyğunlaşdırılmalıdır. - Beynəlxalq əməkdaşlıq
Beynəlxalq universitetlərlə əməkdaşlıq edərək fiziki mühitin təkmilləşdirilməsi üçün müasir təcrübələrdən faydalanmaq mümkündür.
Universitetlərin fiziki mühitinin təminatı tələbələrin təhsil təcrübəsinə və inkişafına birbaşa təsir göstərir. Rahat, təhlükəsiz və müasir mühit yalnız akademik uğurları artırmır, həm də tələbələrin sosial və psixoloji vəziyyətinə müsbət təsir edir.
Azərbaycan universitetləri bu sahədə əhəmiyyətli addımlar atsa da, fiziki mühitin daha da təkmilləşdirilməsi üçün səylər davam etdirilməlidir. Bu, yalnız milli təhsil sisteminin inkişafına deyil, həm də ölkənin beynəlxalq səviyyədə tanınmasına töhfə verəcəkdir.
Bəhman Hüseyn
