Sinfi effektiv idarə etmək

Son tədqiqatlar məktəblərdə tətbiq olunan təcridetmə praktikalarının problemli davranışların dərin səbəblərini həll edə bilmədiyini, əksinə vəziyyəti daha da ağırlaşdırdığını göstərir. Sinifdəki nizam-intizamsızlıq şagirdlərin akademik nailiyyətlərini zəiflədir və təhsil mühitini çətinləşdirir.

Avstraliya məktəbləri üçün hazırlanan bir hesabatda vəziyyətin kritik həddə olduğu vurğulanıb.

Böyük Britaniyanın Təhsil Departamentinin müstəqil davranış məsləhətçisi və “ResearchED” təşkilatının qurucusu Tom Bennett bu problemin həlli üçün müəllimlərə və təhsil siyasətçilərinə konkret təkliflər verib. Bennettin fikirləri hazırkı yanaşmaların məhdudiyyətləri, müəllimlər üçün effektiv strategiyalar və məktəblərdə ümumi rifahın gücləndirilməsinə dair aydın və praktik həllər təqdim edir.

Valideynlərin məktəb və müəllimlərdən gözləntiləri artıb

Britaniyalı mütəxəssis hesab edir ki, bu problem uşaqların təbii olaraq sərhədləri yoxlamağı xoşlamalarından qaynaqlanır və onlar həmişə bizim istədiklərimizi etməyə meyilli deyillər: "Digər böyük çətinlik isə böyüklərin bunu qəbul etməsidir: uşaqlara təhlükəsiz və özlərini dəyərli hiss etmələrinə imkan verən sərhədlər müəyyən etmək vacibdir. Bu həmişə mövcud olmuş bir problemdir və yeni deyil. Hər zaman uşaqların nə etmək istədikləri ilə nə etməli olduqları arasında ziddiyyət olacaq. Son illərdə smartfonlar, internet və pandemiya səbəbilə davranışlara təsir edən yeni problemlər yaranıb. Müəllimlər və məktəblər valideynlərin böyük gözləntiləri ilə üzləşirlər, lakin bəzən valideynlər özləri məktəbləri necə dəstəkləyəcəklərini bilmirlər. Məktəblərdə davranışı ciddiyə almaq vacibdir, çünki bu amillər problemin daha da dərinləşməsinə səbəb ola bilər".

Bennett bildirib ki, yeni müəllimlərin etməli olduğu ilk şey “yaxşı davranış dedikdə nəyi nəzərdə tuturuq?” sualına cavab tapmaqdır. Şagirdlər qeyri-müəyyən olan təlimatları asanlıqla yerinə yetirə bilməzlər. Lakin onların öz düşüncələrinə uyğun olaraq hərəkət etmələrinə də icazə verilməməlidir. Müəllimin vəzifəsi doğru davranışları və sinif normalarını müəyyən etməkdir. Əsas odur ki, konkret olun – “Sinif otağına ilk necə daxil olaq?” və s. Normalar aydın, praktik olmalıdır. Şagirdlər nə etməli olduqlarını aydın şəkildə bildikdə, daha düzgün davranış sərgiləyəcəklər.

Şagird davranış qaydaları necə tərtib edilməlidir?

Mütəxəssisin fikrincə, şagirdlərin davranışına nəzarət uzun illər qeyri-effektiv şəkildə öyrədilib və nəticədə bu sahədə müxtəlif miflər və səhv yanaşmalar formalaşıb. Məsələn, bəzi insanlar hesab edirlər ki, davranış problemlərində əsas həll yolu terapevtik yanaşmalar olmalıdır:

"Məktəblərdə bu sahədə çox zəif təcrübələr mövcuddur və bunlar aradan qaldırılmalıdır. Davranış idarəçiliyi problemi heç vaxt sinifdə problemli sinfi idarə etməmiş şəxslər tərəfindən irəli sürülən yanaşmalarla həll edilə bilməz. Lakin çox vaxt bu şəxslər ictimaiyyətə açıq şəkildə danışaraq siyasətə təsir edir və başlıqlara çıxırlar".

Müəllimlər əvvəlcə hansı davranışları görmək istədiklərini tam şəkildə anlamalıdırlar. Daha sonra bu davranışları bütün məktəb həyatına – ictimai sahələrə, siniflərə və digər məktəb mədəniyyətinin mövcud olduğu yerlərə tətbiq etməlidirlər. Bu, yazılı davranış siyasəti ilə rəsmiləşdirilməli və düzgün davranışlara fokuslanmalıdır.

Müəllimlərə rəhbərlik təlimləri də keçirilməlidir. Liderlər müəllimləri dəstəkləməli və onlardan da cavabdehlik tələb etməlidirlər. Məktəb davranışını idarə etməyin əsas açarı liderlikdir. Bu, böyük bir məsuliyyətdir.