Təhsil dünyasında yeni yanaşmalar və modellər daim müzakirə edilir. Bunlardan biri də ikili universitet modelidir. Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində getdikcə daha çox tətbiq olunan bu təhsil sistemi, akademik biliklərlə yanaşı praktik təcrübəni də tələbələrə təqdim edir. Lakin bu model barədə cəmiyyətimizdə kifayət qədər məlumat yoxdur. Gəlin, ikili universitet modelinin mahiyyətini, üstünlüklərini və tətbiqi ilə bağlı bilinməyən tərəfləri araşdıraq.

İkili universitet modeli, tələbənin təhsil müddətində həm universitetdə nəzəri bilikləri öyrəndiyi, həm də iş mühitində praktiki təcrübə qazandığı bir təhsil formasını ifadə edir. Tələbələr dərs müddətinin bir hissəsini universitetdə keçirir, digər hissəsini isə iş mühitində real praktika ilə məşğul olurlar.

Bu sistemin əsas məqsədi tələbələri yalnız nəzəri biliklərlə deyil, eyni zamanda əmək bazarının tələblərinə uyğun praktik bacarıqlarla təmin etməkdir. Məsələn, tələbə həm mühəndislik üzrə dərs alır, həm də müvafiq şirkətdə işləyərək real layihələrdə iştirak edir.

İkili universitet modelinin əsas xüsusiyyətləri

1. Universitet və şirkətlərin əməkdaşlığı:
   Universitetlər iş dünyası ilə sıx əməkdaşlıq edir. Şirkətlər tələbələr üçün praktika yerləri təqdim edir və onların bacarıqlarını artırmağa dəstək olur.
2. Təhsil və iş zamanının bölünməsi:
   Təhsil müddəti nəzəri dərslər və praktik iş arasında bölünür. Məsələn, tələbələr həftənin müəyyən günləri universitetdə dərs alır, qalan günlərində isə iş mühitində fəaliyyət göstərirlər.
3. Maaşlı təcrübə:
   Bir çox hallarda tələbələr praktik təcrübə zamanı maaş alırlar. Bu, həm onların maliyyə yükünü azaldır, həm də onları motivasiya edir.
4. Fərqli ixtisaslar üçün uyğunluq:
   İkili təhsil modeli mühəndislik, iqtisadiyyat, informasiya texnologiyaları, tibb və daha bir çox sahədə tətbiq edilə bilər.

1. Tələbələr üçün real təcrübə imkanı

Tələbələr universitetdə öyrəndikləri nəzəri bilikləri real iş mühitində tətbiq edərək dərinləşdirir. Bu, onların təhsil aldıqları sahəni daha yaxşı mənimsəmələrinə kömək edir.

2. İşgüzar şəbəkənin formalaşması

İkili model tələbələrə peşəkar şəbəkə qurmağa imkan yaradır. Onlar praktika müddətində tanış olduqları insanlar vasitəsilə karyera imkanlarını genişləndirə bilərlər.

3. İş Təcrübəsi ilə məzuniyyət

Bu model üzrə təhsil alan tələbələr universiteti bitirdikdə artıq iş təcrübəsinə malik olur. Belə tələbələr əmək bazarında daha üstün mövqedə olurlar.

4. Şirkətlər üçün faydalar

Şirkətlər tələbələri praktik təcrübə müddətində öyrədərək gələcək kadr ehtiyaclarını qarşılayır. Eyni zamanda, onlar istedadlı tələbələri erkən mərhələdə cəlb edərək rəqabət üstünlüyü qazanırlar.

5. İqtisadi əhəmiyyət

İkili model işsizlik səviyyəsinin azaldılmasına töhfə verir. Tələbələr iş bazarına daha tez inteqrasiya olunduqları üçün işsizlik problemi ilə daha az üzləşirlər.

Azərbaycanda ikili təhsil modeli

Azərbaycanda ikili universitet modeli yeni bir anlayışdır. Lakin bu modelin ölkədə tətbiqi ilə bağlı müəyyən təşəbbüslər müşahidə olunur. Xüsusilə informasiya texnologiyaları, mühəndislik və iqtisadiyyat sahələrində bu sistemin tətbiqi böyük potensiala malikdir.

Çətinliklər və imkanlar:

1. Universitet-şirkət əməkdaşlığının gücləndirilməsi:
   Azərbaycanda universitetlər və iş dünyası arasında əməkdaşlıq hələ tam oturuşmayıb. İkili modelin uğurla tətbiqi üçün bu əməkdaşlıq vacibdir.
2. Şirkətlərin rolunun artırılması:
   Yerli şirkətlərin tələbələrin təhsil prosesində daha fəal iştirak etməsi üçün təşviqedici mexanizmlər yaradılmalıdır.
3. İnfrastruktur və resurslar:
   İkili təhsil modeli üçün universitetlər müasir laboratoriyalar, iş mühitləri və texniki resurslarla təmin edilməlidir.

İkili universitet modeli müasir dövrün sürətlə dəyişən əmək bazarına uyğun gəlir. Bu sistem tələbələri yalnız bilikli deyil, həm də bacarıqlı və təcrübəli mütəxəssis kimi yetişdirir. Əgər bu model Azərbaycanda düzgün tətbiq edilərsə, həm təhsil sahəsində, həm də iqtisadiyyatın inkişafında mühüm rol oynaya bilər.

İkili universitet modelini dəstəkləmək və tətbiqini genişləndirmək gələcək nəsillərin daha hazırlıqlı və rəqabətə davamlı olmasına şərait yaradacaq. Bu, həm də ölkənin qlobal təhsil və əmək bazarındakı mövqeyini gücləndirəcək.

Müasir tələblərə uyğun bir təhsil sistemi qurmaq üçün ikili universitet modelinin potensialını anlamaq və bu sahədə addımlar atmaq zəruridir. Bu, yalnız tələbələrin deyil, bütövlükdə cəmiyyətin rifahına müsbət təsir göstərəcəkdir.

Bəhman Hüseyn