Müasir dövrdə təhsilin qloballaşması və biznesləşməsi nəticəsində müxtəlif innovativ modellər tətbiq olunmaqdadır. Bu modellərdən biri də françayzinq sistemidir. Əsasən biznes dünyasında tanınan bu yanaşma, son illərdə təhsil sektorunda da geniş tətbiq edilməyə başlanıb. Bəs təhsildə françayzinq nədir və hansı üstünlükləri gətirir?

Françayzinq nədir?

Françayzinq – tanınmış bir brendin və ya şirkətin öz uğurlu modelini başqa tərəflərlə bölüşərək genişlənməsi sistemidir. Bu sistemdə françayzer (əsas şirkət) müəyyən bir ödəniş və müqavilə əsasında françayziyə (tərəfdaş qurum) öz brendini, tədris metodikasını və idarəetmə standartlarını təqdim edir. Təhsil sahəsində bu, əsasən məktəblər, universitetlər, dil kursları və digər təhsil müəssisələri tərəfindən tətbiq olunur.

Təhsildə françayzinq necə işləyir?

Təhsil sahəsində françayzinq sistemində, adətən, uğurlu təhsil müəssisəsi öz proqramlarını, tədris materiallarını və idarəetmə modelini digər ölkələrdə və ya regionlarda tətbiq etmək üçün lisenziya təqdim edir. Bu, beynəlxalq səviyyədə tanınan məktəblərin və universitetlərin filiallarını açmağa imkan yaradır. Məsələn, dünyada tanınmış Cambridge, Oxford, Montessori və digər təhsil modelləri müxtəlif ölkələrdə françayzinq əsasında fəaliyyət göstərir.

Françayzinqin təhsilə faydaları

• Keyfiyyətin təminatı – Françayzinq modeli ilə açılan təhsil müəssisələri orijinal brendin keyfiyyət standartlarını qorumaq məcburiyyətindədir. Bu da ümumi təhsil səviyyəsinin yüksəlməsinə kömək edir.
• Beynəlxalq təcrübənin paylaşılması – Müasir və effektiv tədris metodikaları bir ölkədən digərinə ötürülür, bu da qlobal təhsil bazarının inkişafına səbəb olur.
• İnvestisiya və maliyyə dəstəyi – Təhsil françayzinqi investorlar üçün cəlbedicidir, çünki bu model riskləri azaldır və bazarda uğurlu brendə əsaslanır.
• Şəbəkələşmə və inkişaf – Françayzinq təhsil müəssisələrinə qlobal şəbəkənin bir hissəsi olmaq imkanı yaradır.

Bununla yanaşı, françayzinq modelində müəyyən risklər də mövcuddur:

• Yerli kontekstə uyğunlaşma çətinlikləri – Bəzi beynəlxalq françayzinq məktəbləri yerli təhsil sisteminə tam uyğunlaşmaqda çətinlik çəkə bilər.
• Maliyyə xərcləri – Françayzinq hüququ almaq və lazımi infrastrukturu qurmaq kifayət qədər yüksək maliyyə yatırımı tələb edir.
• Akademik müstəqilliyin məhdudlaşması – Françayzinq sistemində təhsil müəssisələri müəyyən korporativ qaydalara əməl etməlidirlər ki, bu da akademik sərbəstliyi məhdudlaşdıra bilər.

Azərbaycanda françayzinq əsasən özəl təhsil sektorunda müşahidə olunur. Beynəlxalq məktəblər və dil kursları bu modeli tətbiq etməklə ölkəmizdə fəaliyyət göstərir. Ancaq dövlət məktəbləri üçün bu sistemin tətbiqi hələ geniş yayılmayıb.

Nəticə etibarilə, françayzinq təhsildə qlobal keyfiyyət standartlarının tətbiqinə kömək etsə də, onun yerli təhsil sisteminə uyğunlaşdırılması vacib şərtdir. Azərbaycan üçün bu modelin hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyini zaman göstərəcək.