Ali məktəbə qəbul imtahanlarında, xüsusilə xaricdə təhsil almaq istəyən abituriyentlər üçün esse yazmaq mühüm bacarıqlardan biridir. Esse yazmaq təkcə dil biliklərini deyil, həm də məntiqi təfəkkürü, analitik düşüncəni və öz fikirlərini ardıcıl ifadə etmə bacarığını əhatə edir. Bəs abituriyentlər esse bacarıqlarını necə inkişaf etdirə bilərlər?
Yaxşı esse yazmaq üçün ilk növbədə geniş dünyagörüşünə malik olmaq lazımdır. Bunun üçün mütəmadi oxumaq vacibdir. Fərqli mövzularda kitablar, məqalələr və analitik yazılar oxumaq abituriyentin söz ehtiyatını artırır və müxtəlif yazı üslublarına alışmasına kömək edir.
Esse yazarkən əsasən üç hissədən – giriş, əsas və nəticə hissələrindən ibarət olmalıdır. Giriş hissəsində əsas fikir ortaya qoyulmalı, əsas hissədə arqumentlər təqdim edilməli, nəticədə isə ümumi fikir yekunlaşdırılmalıdır. Esse yazmadan əvvəl qısa bir plan hazırlamaq fikirlərin ardıcıllığını təmin edir.
Yazının əsas hissəsində mövzu ilə bağlı arqumentlər və dəlillər təqdim edilməlidir. Abituriyentlər yazdıqları fikirləri məntiqi sübutlarla əsaslandırmalıdırlar. Bunun üçün tənqidi düşünmə bacarığını inkişaf etdirmək vacibdir. Müxtəlif mövzularda debatlarda iştirak etmək və ya məqalələr üzərində müzakirələr aparmaq bu bacarığı gücləndirə bilər.
Esse yazarkən dilin düzgün işlədilməsi əsas şərtlərdəndir. Qrammatik səhvlər məqalənin oxunaqlılığını azaldır və fikrin qeyri-dəqiq ifadə olunmasına səbəb olur. Abituriyentlər dil qaydalarını mükəmməl öyrənməli və esse yazarkən rəsmi və akademik üslubdan istifadə etməlidirlər.
Esse yazmağı bacarmaq üçün daim təcrübə etmək lazımdır. Abituriyentlər müxtəlif mövzularda esse yaza bilər və müəyyən zaman çərçivəsində bu işi başa çatdırmağa çalışmalıdırlar. Bu, imtahan şəraitinə uyğunlaşmağa və yazı sürətini artırmağa kömək edir.
Yazılan esseləri təcrübəli müəllimlərə və ya dostlara oxutmaq və rəy almaq çox faydalıdır. Müxtəlif insanların fikirləri abituriyentin səhvlərini görməsinə və yazı bacarıqlarını daha da inkişaf etdirməsinə kömək edir.
Esse yalnız bir növ yazıdan ibarət deyil. Tənqidi analiz, müqayisəli təhlil, arqumentativ və təsviri esselər kimi müxtəlif janrlarda yazılar yazmaq abituriyentin hərtərəfli yazı bacarığını formalaşdırır.
Esse bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün mütaliə etmək, yazı planı qurmaq, məntiqi düşüncə inkişaf etdirmək, qrammatika qaydalarına riayət etmək və müntəzəm təcrübə aparmaq vacibdir. Hər gün kiçik esselər yazmaq və rəy almaq abituriyentlərin akademik yazı bacarıqlarını daha da təkmilləşdirəcək. Unutmaq olmaz ki, yaxşı esse yazmaq yalnız imtahan üçün deyil, həm də gələcək akademik və peşəkar uğurlar üçün mühüm bir bacarıqdır.
