Məktəb direktorlarının 1 illik təyinatı: Azərbaycanda sistem necə işləyir?
Təhsil sistemi yalnız müəllimlərin və şagirdlərin deyil, həm də məktəb rəhbərliyinin idarəetmə modelindən asılıdır. Azərbaycan məktəblərində direktor və direktor müavinlərinin 1 illik müddətə təyin olunması praktikası mövcuddur. Təhsil eksperti Kamran Əsədov vurğulayır ki, bu sistem məktəb rəhbərliyinin sabitliyini və uzunmüddətli strateji planlaşdırmanı çətinləşdirə bilər. O qeyd edir ki, “Dünya təcrübəsində məktəb direktorlarının 3, 5, hətta 7 illik müddətlərə təyin olunması geniş yayılıb. Qısa müddətli təyinatlar isə məktəbin inkişaf strategiyasına mənfi təsir göstərə bilər.”
Azərbaycan Respublikasının "Təhsil haqqında" Qanununa əsasən, məktəb rəhbərləri Təhsil Nazirliyi tərəfindən təyin olunur. Qanunun müvafiq maddəsində qeyd edilir ki, “ümumi təhsil müəssisələrinin rəhbərləri müsabiqə əsasında təyin edilir və onların səlahiyyət müddəti müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.” Təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirir ki, bu praktika digər ölkələrlə müqayisədə fərqlidir və təhsil sistemində idarəetmə modelinin təkmilləşdirilməsinə ehtiyac yaradır. O sitat gətirir ki, “Qonşu ölkələrdə – məsələn, Türkiyədə məktəb direktorları 4 il müddətinə təyin olunur və bu müddət yenidən uzadıla bilər. ABŞ-da isə direktorlar adətən 3-5 illik müqavilə əsasında işləyirlər və onların fəaliyyətləri müntəzəm qiymətləndirilir.”
Təhsil eksperti Kamran Əsədov qeyd edir ki, məktəb direktorlarının idarəetmə müddətinin qısalığı onların iş effektivliyinə təsir edə bilər. O bildirir ki, “Direktor yalnız bir il müddətinə təyin olunduqda, o, məktəbdə uzunmüddətli islahatlar həyata keçirməkdə çətinlik çəkir. Beynəlxalq təcrübədə məktəb direktorları təkcə akademik göstəricilər deyil, həm də idarəetmə bacarıqları və strateji planlaşdırma üzrə qiymətləndirilir.”
Statistik göstəricilər də bu yanaşmanın effektivliyini təsdiqləyir. Məsələn, Avropa ölkələrində aparılan araşdırmalar göstərir ki, 5 ildən az müddətə çalışan direktorların rəhbərlik etdiyi məktəblərdə akademik göstəricilər daha stabil olmur. Finlandiyada isə məktəb rəhbərləri uzunmüddətli strategiyalar əsasında fəaliyyət göstərir və onların idarəetmə səlahiyyətləri genişdir.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov vurğulayır ki, Azərbaycanda məktəb direktorlarının idarəetmə modelində dəyişikliklər edilməlidir. O qeyd edir ki, “Əgər biz təhsil sistemimizi daha müasir və dayanıqlı hala gətirmək istəyiriksə, məktəb rəhbərlərinin təyinat müddətini artırmalı və onların fəaliyyətinə obyektiv qiymətləndirmə sistemi tətbiq etməliyik.”
O bildirir ki, məktəb direktorlarının stabil fəaliyyət göstərə bilməsi üçün onlara kifayət qədər vaxt verilməlidir. O sitat gətirir ki, “Uzunmüddətli strategiyalar yalnız uzun müddət vəzifədə olan rəhbərlər tərəfindən həyata keçirilə bilər. Əgər hər il məktəb direktorları dəyişərsə, o zaman islahatlar yarımçıq qalar.”
Dünya təcrübəsinə əsaslanaraq, təhsil ekspertləri məktəb direktorlarının 3 ildən az müddətə təyin edilməsinin onların işinin effektivliyini azaltdığını bildirirlər. Təhsil eksperti Kamran Əsədov vurğulayır ki, bu istiqamətdə islahatların aparılması Azərbaycan təhsil sisteminin keyfiyyətinin yüksəlməsinə xidmət edə bilər. O qeyd edir ki, “Təhsilin keyfiyyətini artırmaq üçün məktəb rəhbərlərinin idarəetmə müddətinin artırılması vacibdir. Onların fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi üçün şəffaf və obyektiv sistem yaradılmalıdır.”
Bəhman Hüseynli