Təhsil eksperti Kamran Əsədov vurğulayır ki, təhsil yalnız bilik və bacarıqların əldə edilməsi üçün bir vasitə deyil, həm də dəyərlərin, davranışların və şəxsiyyətin formalaşdırılmasında mühüm rol oynayan bir mexanizmdir. “Biz təhsili cəmiyyətin tərəqqisinin əsas təməli kimi görməliyik. Təhsil, yalnız məlumatı öyrətmək deyil, həm də düşünməyi, analiz etməyi və yaratmağı öyrətmək deməkdir,” – deyə Kamran Əsədov qeyd edir.
Statistikaya görə, Azərbaycanda 2023-cü ildə ümumtəhsil məktəblərində təhsil alan şagirdlərin sayı 1.5 milyonu keçib. Lakin bu rəqəm təkcə kəmiyyət deyil, keyfiyyət baxımından da analiz edilməlidir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirir ki, “Bir çox ölkələrdə təhsil sistemlərinin əsas məqsədi yaradıcı, analitik və müstəqil düşünən fərdlər yetişdirməkdir. Bizim də əsas məqsədimiz bu olmalıdır. Finlandiya, Sinqapur və Estoniya kimi ölkələrin təhsil modelləri göstərir ki, təhsildə keyfiyyətli nəticələrə nail olmaq üçün inklüzivlik, yaradıcı öyrənmə mühitləri və tələbələrə sərbəst düşünmək üçün imkan yaratmaq vacibdir.”
Kamran Əsədov qeyd edir ki, Azərbaycan təhsil sistemi hələ də ənənəvi metodologiyaların təsirindədir. Bu metodlar tələbələrə hazır məlumat təqdim etməyə üstünlük verir. Halbuki, qlobal təcrübədə əsas diqqət şagirdlərin tənqidi düşünmə qabiliyyətlərinin inkişaf etdirilməsinə yönəlib. “Dünyanın qabaqcıl təhsil tədqiqatçıları, məsələn, Con Dyui və Ken Robinson, vurğulayırlar ki, təhsil prosesi yalnız faktların öyrədilməsi ilə kifayətlənməməlidir. Əksinə, bu proses tələbələrdə öyrənmə marağını oyatmalı və onların özlərini ifadə etmə imkanlarını artırmalıdır,” – deyə Əsədov əlavə edir.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirir ki, biz necə bir fərd formalaşdırmaq istədiyimizi dəqiq müəyyən etməliyik. “Biz müstəqil, yaradıcı və məsuliyyətli vətəndaşlar formalaşdırmaq istəyirik. Bunun üçün isə təhsil sistemimizdə dəyərlər təliminə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Məsələn, Yaponiyada məktəblərdə ilk üç il ərzində şagirdlərin dərəcə və ya qiymətləri olmur. Onların əsas məqsədi uşaqlara əxlaqi dəyərləri, əməkdaşlığı və hörməti öyrətməkdir.”
Azərbaycanda təhsilin əsas problemlərindən biri əmək bazarının tələbləri ilə təhsil sisteminin uyğunlaşdırılmamasıdır. Statistik göstəricilər göstərir ki, ali məktəbləri bitirən məzunların təxminən 35%-i öz ixtisasları üzrə işlə təmin olunmur. Kamran Əsədov vurğulayır ki, “Bu, bizə təhsil sistemimizdə nəzəriyyədən çox praktiki bacarıqlara diqqət yetirilməli olduğunu göstərir. Əgər şagirdləri əmək bazarının tələblərinə uyğun bacarıqlarla təmin edə bilsək, onların həm fərdi, həm də cəmiyyət üçün daha dəyərli fərdlər olmasını təmin etmiş olarıq.”
Ekspert əlavə edir ki, təhsilin əsas məqsədlərindən biri də qlobal düşünən, lakin yerli problemləri həll edə bilən vətəndaşlar yetişdirməkdir. “Sinqapurda tələbələrə öyrədilən əsas prinsiplərdən biri onların qlobal rəqabət mühitində uğurlu ola bilməsi üçün müasir texnologiyaları və beynəlxalq dilləri öyrənməkdir. Lakin eyni zamanda, milli kimlik və mədəniyyət də ön planda tutulur,” – deyə Kamran Əsədov bildirir.
Sonda Kamran Əsədov qeyd edir ki, təhsil hər bir insanın həyatında ən böyük sərmayədir. “Əgər biz gələcək nəsillərin daha uğurlu, yaradıcı və məsuliyyətli olmasını istəyiriksə, təhsil sistemimizdə köklü dəyişikliklər etməliyik. Məqsədimiz təkcə imtahanlarda yüksək nəticələr göstərən deyil, həm də həyatında qarşılaşdığı problemləri həll edə bilən fərdlər yetişdirməkdir. Təhsil, cəmiyyətin gələcəyini şəkilləndirən ən mühüm vasitədir və biz bu vasitəni ən effektiv şəkildə istifadə etməliyik,” – deyə ekspert fikirlərini yekunlaşdırır.
Kənan Nağıbəyli