Ali təhsil müəssisələri cəmiyyətin inkişafında və elmi-texniki irəliləyişində mühüm rol oynayır. Bu qurumlar yalnız akademik biliklərin verildiyi mərkəzlər deyil, eyni zamanda innovasiya, elmi tədqiqat və texnoloji inkişaf sahələrində əhəmiyyətli töhfələr verən müəssisələrdir.
Universitetlərdə aparılan elmi araşdırmalar, həyata keçirilən layihələr, inkişaf etdirilən ixtiralar və yaradılan innovativ planlar həm tədrisin keyfiyyətini artırmaq, həm də ölkə iqtisadiyyatına və cəmiyyətə yeni töhfələr vermək məqsədini daşıyır. Bu fəaliyyətlər tədqiqatçıların patent hüquqlarından əldə etdikləri gəlirlərlə də birləşərək universitetlərin maliyyə dayanıqlığını gücləndirir və elmi mühitin inkişafını sürətləndirir. Universitetlər üçün patent və intellektual mülkiyyət hüquqları yalnız elmi araşdırmaların nəticəsi kimi qiymətləndirilməməlidir. Həmçinin, bu cür yeniliklər, təhsil müəssisələrinə beynəlxalq miqyasda tanınmaq və elmi əməkdaşlıqlar qurmaq imkanları yaradır. Əldə edilən patentlər və digər intellektual mülkiyyət hüquqları universitetlərə əlavə gəlir mənbəyi yaradır, bu da öz növbəsində tədqiqat və innovasiya fəaliyyətlərini daha da stimullaşdırır.
Bu sahədə araşdırma aparmaq məqsədilə dövlət ali təhsil müəssisələrinin bəzilərinə müraciət etdik. Onlardan yalnız biri – Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti bu il elmi nailiyyətlərdən əldə etdiyi gəlir barədə məlumat göndərdi.
TƏHSİL.BİZ -ə verilən məlumatlara görə, bu il universitet bir neçə elmi layihə və ixtira ilə əlaqədar mühüm nailiyyətlər əldə edib. Universitetin elmi fəaliyyəti çərçivəsində yerinə yetirilən qrant layihələr və innovativ tədqiqatlar əsasında müəyyən gəlirlər də əldə olunub. Universitet bu layihələrin detalları və onların gətirdiyi gəlirlər haqqında ətraflı məlumat təqdim edib:
1. Azər Qasımzadənin rəhbəri olduğu “Bina və qurğuların monitorinqi və müşahidəsi” layihəsi 125 559 ABŞ dolları dəyərindədir. Layihənin donor təşkilatı bp şirkətidir. Bu layihə çərçivəsində binaların və qurğuların monitorinqi və müşahidəsi üzrə yeni texnologiyalar tətbiq edilir. Layihənin gedişatında əldə edilən elmi nəticələr, əsasən memarlıq və inşaat sahələrində daha müasir texnologiyaların tətbiqi ilə bağlıdır və bu sahələrdə gəlir gətirə biləcək innovativ həllərin tətbiqini nəzərdə tutur.
2. “Fe-Si-C maqnityumşaq amorf lent nümunələrinin tədqiqi və onların ənənəvi kristallik FeSi (elektrotexniki polad) materiallarını əvəzetmə imkanlarının araşdırılması” layihəsinin dəyəri 200 000 AZN olub. Azərbaycan Elm Fondunun donor təşkilatçı olduğu layihənin rəhbəri professor Adil Polad oğlu Abdullayevdir. Bu layihə çərçivəsində Fe-Si-C maqnityumşaq materiallarının tədqiqi və yeni materialların elektrotexniki sahədə tətbiqi araşdırılır. Eyni zamanda, bu layihə inşaat sahəsində daha dayanıqlı və effektiv materialların inkişafı ilə bağlı elmi tədqiqatların nəticələrini təqdim edir. Bu cür tədqiqatlar nəticəsində əldə edilən ixtiralar və yeni materiallar potensial olaraq kommersiyalaşdırılaraq gəlir gətirə bilər.
3. “Project 873071 (SOMPATY), Call H2020-MSCA-RISE-2019” layihəsi Avropa İttifaqının HORIZON 2020 proqramı çərçivəsində həyata keçirilir və beynəlxalq əməkdaşlıq əsasında elmi tədqiqatlar aparılır. Layihənin məqsədi inşaat və memarlıq sahələrində innovativ həllərin inkişafıdır və gəlir əldə etmək üçün beynəlxalq tərəfdaşlarla yeni əməkdaşlıqlar qurulur.
4. “Qarabağın tarixi abidələrinin bərpasında istifadə ediləcək inşaat məhlulları tərkiblərinin işlənməsi” layihəsinin təşkilatçısı Azərbaycan Elm Fondu, rəhbəri isə professor Şirinzadə İradə Nüsrət qızıdır. 150 000 AZN dəyəri olan bu layihə azad edilmiş Qarabağ ərazilərindəki tarixi abidələrin bərpası üçün inşaat məhlullarının tərkiblərinin işlənməsinə həsr olunub. Layihə çərçivəsində əldə edilən yeni texnologiyalar və materiallar həm tarixi abidələrin bərpasında, həm də inşaat sahəsində gəlir gətirən innovativ tətbiqlər üçün əsas ola bilər.
Ümumilikdə, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti elmi və innovativ sahələrdə mühüm layihələr həyata keçirərək ölkə iqtisadiyyatına fayda təmin edən, gəlir əldə etməyə imkan verən tədqiqatlar və ixtiralarla məşğuldur. Bu layihələr həmçinin beynəlxalq elmi mühitdə Azərbaycanı təmsil edir və gələcəkdə tədqiqat və innovasiya fəaliyyətlərindən əlavə gəlir mənbələri təmin etmək potensialına malikdir.